Ma sát là hiện tượng tự nhiên và luôn gắn liền với chuyển động . Ma sát có thể có lợi hoặc có bài này chúng ta chỉ xét hiện tượng mài mòn có hại do ma sát trong máy móc cơ khí. | MA SÁT VÀ VẤN ĐỀ CHỐNG MÀI MÒN Ma sát là hiện tượng tự nhiên và luôn gắn liền với chuyển động . Ma sát có thể có lợi hoặc có ta chỉ xét hiện tượng mài mòn có hại do ma sát trong máy móc cơ khí. Máy móc có thể xem là tổ hợp của nhiều chi tiết tiếp vận hành giữa các bề mặt tiếp xúc xuất hiện ma sát. Nếu dùng kính hiển vi điện tử quan sát tổ chức tế vi lớp bề mặt chi tiết thì thấy rằng nó không phải phẳng nhẵn như chúng ta nhìn thấy bằng mắt thường mà là một bề mặt gồ ghề gồm những vi đỉnh lồi và những chỗ vi lõm. Trong kỹ thuật độ gồ ghề này được đặc trưng bằng thông số Ra Roughness gọi là độ nhám hoặc độ bóng . Độ nhám cấp 12 theo TCVN 2511 1995 là Ra 0 04 micrômét. Độ nhám càng lớn thì ma sát càng cao. Khi máy móc vận hành các bề mặt tiếp xúc trượt lên nhau. Các vi đỉnh lồi va đập vào nhau một số bị gãy vỡ bong tróc văng ra khỏi bề mặt. Các vi đỉnh lồi khác lại sinh ra lại gãy liên tục như vậy dẫn đến sự hao mòn và phá hủy dần lớp bề mặt. Ta gọi đây là qúa trình mài mòn do ma sát. Kết qủa làm cho khe hở lắp ghép giữa hai bề mặt tiếp xúc rộng dần ra từ giá trị chuẩn đạt được sau giai đoạn chạy rốtđa đến giá trị giới thời điểm này cặp chi tiết bắt đầu làm việc không bình thường có tải trọng va đập gây nên tiếng kêu gõ và tốc độ mòn tăng lên nhanh. Máy móc không vận hành tiếp được lâu dài dễ dẫn đến hư hỏng gẫy vỡ chi tiết và các bộ phận tổn hao nhiều năng lượng-nhiên liệu. Đến lúc phải tháo rã sửa chữa đại tu máy thay thế các chi tiết mòn đến giới hạn. Xem Đồ thị biểu diễn qui luật hao mòn của cặp chi tiết tiếp xúc ma sát. Độ hao mòn ứng với thời điểm khi khe hở rộng đến giá trị giới hạn Sgh nghĩa là khi bề mặt chi tiết bị mòn đến giá trị giới hạn gọi là độ hao mòn 100 . Các nhà sản suất chế tạo máy thường xác định mốc giới hạn này bằng độ rộng khe hở hoặc bằng thời gian vận hành kèm theo chỉ dẫn sửa chữa thay thế. Trong thực tế người ta có thể xác định độ hao mòn 100 thông qua các thông số kỹ thuật vận hành. Ví dụ đối với động cơ đốt trong .
