Môn Sơn là xã vùng biên giới của huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An, nằm ở thượng nguồn sông Giăng, trong vùng đệm vườn quốc gia Pù Mát. Sinh kế của người dân xã Môn Sơn chủ yếu là sản xuất nông, lâm nghiệp, phụ thuộc nhiều vào tài nguyên đất, rừng. Hoạt động sinh kế thiếu bền vững do chịu tác động lớn của thiên tai và đang làm suy thoái nguồn tài nguyên thiên nhiên. | Mô hình sinh kế bền vững ở xã Môn Sơn huyện Con Cuông tỉnh Nghệ An HNUE JOURNAL OF SCIENCE DOI Social Sciences 2020 Volume 65 Issue 5 pp. 59-73 This paper is available online at http MÔ HÌNH SINH KẾ BỀN VỮNG Ở XÃ MÔN SƠN HUYỆN CON CUÔNG TỈNH NGHỆ AN Nguyễn Thị Trang Thanh1 Lại Văn Mạnh2 Trần Thị Tuyến3 1 Viện Sư phạm Xã hội Trường Đại học Vinh 2 Viện Chiến lược chính sách Tài nguyên và Môi trường Bộ Tài nguyên và Môi trường 3 Viện Nông nghiệp và Tài nguyên Trường Đại học Vinh Tóm tắt. Môn Sơn là xã vùng biên giới của huyện Con Cuông tỉnh Nghệ An nằm ở thượng nguồn sông Giăng trong vùng đệm vườn quốc gia Pù Mát. Sinh kế của người dân xã Môn Sơn chủ yếu là sản xuất nông lâm nghiệp phụ thuộc nhiều vào tài nguyên đất rừng. Hoạt động sinh kế thiếu bền vững do chịu tác động lớn của thiên tai và đang làm suy thoái nguồn tài nguyên thiên nhiên. Để có thể phát triển bền vững một số mô hình sinh kế phù hợp gồm mô hình chuỗi liên kết du lịch cộng đồng mô hình trồng cây dược liệu phát triển nông nghiệp hữu cơ kết hợp với tiểu thủ công nghiệp Từ khoá sinh kế bền vững mô hình xã Môn Sơn. 1. Mở đầu Thuật ngữ sinh kế được sử dụng đầu tiên vào giữa những năm 1980 bởi Robert Chambers sau đó được phát triển bởi Chambers Conway 1992 . Khái niệm sinh kế được hiểu là sinh kế bao gồm khả năng nguồn lực và các hoạt động cần thiết làm phương tiện sống của con người 1 . Trên cơ sở đó khái niệm sinh kế đã được phát triển bởi nhiều nhà khoa học và các tổ chức khác. Năm 2001 Cơ quan Phát triển Quốc tế Vương quốc Anh DFID đưa ra khái niệm về sinh kế để hướng dẫn cho các hoạt động hỗ trợ của mình theo đó sinh kế bao gồm khả năng nguồn lực cùng các hoạt động cần thiết làm phương tiện sống cho con người 2 . Một sinh kế gồm có những khả năng những tài sản bao gồm cả nguồn tài nguyên vật chất và xã hội và những hoạt động cần thiết để kiếm sống. Trong sự phát triển khái niệm sinh kế luôn gắn liền với nhu cầu phát triển bền vững và không thể tách rời. Để
