Wayang topeng là loại hình biểu diễn múa mặt nạ nổi tiếng của cư dân đảo Java, Indonesia. Cùng với rối bóng wayang kulit, rối dây wayang golek, loại hình nghệ thuật này thể hiện những giá trị tinh thần, thẩm mỹ và đạo đức cốt lõi của người Java. | Truyền thống và biến đổi của di sản văn hóa wayang topeng ở Indonesia TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 37 2020 43 TRUYỀN THỐNG VÀ BIẾN ĐỔI CỦA DI SẢN VĂN HÓA WAYANG TOPENG Ở INDONESIA Nguyễn Thị Thùy Dương Bảo tàng dân tộc học Việt Nam Tóm tắt Wayang topeng là loại hình biểu diễn múa mặt nạ nổi tiếng của cư dân đảo Java Indonesia. Cùng với rối bóng wayang kulit rối dây wayang golek loại hình nghệ thuật này thể hiện những giá trị tinh thần thẩm mỹ và đạo đức cốt lõi của người Java. Tuy nhiên cũng như nhiều loại hình nghệ thuật khác ở các nước Đông Nam Á wayang topeng đứng trước những tác động mạnh mẽ của văn hóa phương Tây và buộc mình phải tự biến đổi. Tìm hiểu những nỗ lực của cộng đồng người Java trong việc bảo tồn di sản văn hóa truyền thống sẽ là bài học quý giá cho công việc bảo tồn di sản ở Việt Nam. Từ khóa wayang topeng biểu diễn mặt nạ tiếp biến văn hóa bảo tồn di sản Nhận bài ngày gửi phản biện chỉnh sửa và duyệt đăng ngày Liên hệ tác giả Nguyễn Thị Thùy Dương Email thuyduongvme@ 1. GIỚI THIỆU Wayang topeng là một loại hình nghệ thuật mà ở đó người nghệ sĩ mang mặt nạ biểu diễn các vũ đạo theo các tích truyện cổ. Wayang topeng được coi là một trong ba loại hình nghệ thuật biểu diễn cổ nhất của Java cộng đồng nói tiếng Java trên đảo Java . Wayang topeng được tin rằng gắn liền với các nghi lễ chuyển đổi và tang ma có màu sắc Shaman giáo từ thời cổ đại Jukka O. Miettinen 1992 92 . Truyền thống mặt nạ chứa đựng các yếu tố shaman khi một diễn viên mang mặt nạ là lúc anh ta từ bỏ bản ngã của mình nhường chỗ cho nhân vật mặt nạ thường là một con quỷ một vị anh hùng hay một vị thần. Tác phẩm văn học sớm nhất được biết đến nhắc đến wayang topeng là từ năm 1058. Thời kỳ văn hóa Java chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ có lẽ là thời kỳ phát triển nở rộ nhất của wayang topeng. Thời kỳ này sân khấu mặt nạ được tin rằng rất phổ biến ở các vương quốc miền Đông Java. Wayang topeng phát triển hai truyền thống biểu diễn trình diễn cung đình và trình diễn
