Bài viết cố gắng phác thảo một bức tranh mới về thế kỉ X và vị trí của nó trong tiến trình lịch sử Việt Nam. Khung chính của bức tranh là thời điểm mở đầu thời kì tự chủ và thời điểm kết thúc “Bắc thuộc”. | Thế kỉ X trong tiến trình lịch sử Việt Nam Một thời kì quá độ và điển hình HNUE JOURNAL OF SCIENCE DOI Social Sciences 2020 Volume 65 Issue 2 pp. 112-119 This paper is available online at http THẾ KỈ X TRONG TIẾN TRÌNH LỊCH SỬ VIỆT NAM MỘT THỜI KÌ QUÁ ĐỘ VÀ ĐIỂN HÌNH Lê Hiến Chương Khoa Lịch sử Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Trong lịch sử Việt Nam thế kỉ X chứng kiến sự kết thúc của thời kì Bắc thuộc và mở đầu kỉ nguyên độc lập tự chủ lâu dài của quốc gia - dân tộc. Quá trình này là kết quả của nhiều yếu tố đan xen trong đó nổi bật là bối cảnh nhà Đường suy yếu dẫn đến sự trỗi dậy của các vùng đất ngoại vi lệ thuộc được dẫn dắt bởi tầng lớp lệnh tộc hào trưởng bản địa. Trên cơ sở xem xét lại chuỗi sự kiện chính trị - quân sự bài viết cố gắng phác thảo một bức tranh mới về thế kỉ X và vị trí của nó trong tiến trình lịch sử Việt Nam. Khung chính của bức tranh là thời điểm mở đầu thời kì tự chủ và thời điểm kết thúc Bắc thuộc . Trong khung thời gian đó bài viết nêu lên và phân tích những biểu hiện được cho là quá độ bản lề của thế kỉ X. Ở một khía cạnh khác việc soi chiếu kĩ những diễn tiến chính trị của giai đoạn này còn cho thấy lịch sử Việt Nam từ thế kỉ XI đến giữa thế kỉ XIX là sự giải nén những yếu tố đặc tính đã được định hình từ thế kỉ X. Từ khóa Thế kỉ X Bắc thuộc quá độ độc lập. 1. Mở đầu Từ đầu thế kỉ X với quá trình suy yếu rồi sụp đổ của nhà Đường người Việt ở Giao Châu từng bước tìm cách thoát khỏi vị trí là quận huyện của Trung Hoa cũng như sự quản lí trực tiếp của chính quyền phương Bắc tiến tới xây dựng nền độc lập tự chủ lâu dài. Công cuộc phục hưng quốc thống hoặc lập quốc này gắn liền với những thủ lĩnh thế lực từ những dòng họ địa phương khác nhau trải qua nhiều sự kiện biến động với những tính chất ý nghĩa đã được giới sử học phân tích từ nhiều góc độ. Những ghi chép về thế kỉ X trong lịch sử Việt Nam chủ yếu nằm trong Đại Việt sử kí toàn thư và Khâm định Việt sử thông giám cương mục - hai .
