Tại sao nhiều doanh nghiệp nhà nước hoạt động kinh doanh không hiệu quả? Theo tôi, một trong những nguyên nhân cơ bản nằm ở cơ chế tổ chức và hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước mà cốt lõi là quyền lợi và nghĩa vụ của những người được giao điều hành, quản lý doanh nghiệp, vấn đề khuyến khích đối với người lao động. | TẠI SAO NHIỀU DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC HOẠT ĐỘNG KINH DOANH KHốNG HIỆU QUẢ Huỳnh Thế Du Đến cuối năm 2003 cả nước còn khoảng doanh nghiệp nhà nước tổng số vốn được đánh giá lại khoảng tỷ đồng bình quân mỗi doanh nghiệp sở hữu 40 tỷ đồng song số doanh nghiệp có vốn dưới 5 tỷ đồng chiếm tới 47 đa số do địa phương quản lý1. Thực tế trong 3 năm qua tốc độ tăng trưởng của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nhà nước chỉ ở mức 10 . Số doanh nghiệp có lãi chiếm 77 nhưng chỉ khoảng 40 trong số đó có mức lãi cao hơn lãi suất huy động vốn của các ngân hàng thương mại2. Nếu loại trừ các doanh nghiệp có những lợi thế riêng biệt như bưu chính viễn thông điện khai khoáng tài chính ngân hàng. và sử dụng suất chiết khấu hợp lý3 thì số doanh nghiệp có NPV 0 sẽ chiếm tỷ trọng đa số. Tại sao nhiều doanh nghiệp nhà nước hoạt động kinh doanh không hiệu quả Theo tôi một trong những nguyên nhân cơ bản nằm ở cơ chế tổ chức và hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước mà cốt lõi là quyền lợi và nghĩa vụ của những người được giao điều hành quản lý doanh nghiệp vấn đề khuyến khích đối với người lao động. Với cơ chế này những người điều hành doanh nghiệp và những người lao động trong doanh nghiệp hầu như không có động cơ để làm cho doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả. Có thể phân tích vấn đề này như sau 1. Mỗi cá nhân và tổ chức hành động như thế nào Theo lý thuyết hành vi behaviour theory bất cứ một cá nhân nào luôn hành động vì lợi ích của bản thân họ. Bất cứ một tổ chức một doanh nghiệp nào hoạt động đều có mục đích và vì lợi ích của họ. Lợi ích của một cá nhân và tập thể có thể rơi vào một trong 3 trường hợp đó là lợi ích cá nhân hoàn toàn khác biệt với lợi ích tập thể hình 1 lợi ích cá nhân có phần trùng lắp với lợi ích tập thể hình 2 và lợi ích cá nhân hoàn toàn trùng khớp với lợi ích tập thể hình 3 . Trong 3 trường hợp này thì trường hợp thứ 3 là ít xảy ra nhất và phổ biến nhất là trường hợp thứ 2. Khi hành động cá nhân xảy ra ở vùng giao nhau thì tập thể sẽ có lợi ngược lại thì tổ
