Bài viết là phần phụ lục trong một biên khảo công phu của Nguyễn Duy Chính về nghiên mực – một trong bốn món Văn phòng tứ bảo (bút, nghiên, giấy, mực) của giới tao nhân mặc khách. | 96 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển số 1 155 . 2020 ĐẤT NƯỚC - NHÂN VẬT LÊ QUANG ĐỊNH VỚI VẤN ĐỀ THỐNG NHẤT TỔ QUỐC TRONG HOÀNG VIỆT NHẤT THỐNG DƯ ĐỊA CHÍ Trần Đình Hằng 1. Lê Quang Định - một người Thừa Thiên trong Gia Định tam gia Trong bối cảnh Đàng Trong - Việt Nam - Đại Nam cuối thế kỷ XVIII - đầu thế kỷ XIX Gia Định tam gia là một hiện tượng đặc biệt tụ hội ba nhân vật khoa hoạn trứ danh của đất phương Nam từ ảnh hưởng của một người thầy danh giá là Võ Trường Toản Trịnh Hoài Đức Ngô Nhân Tĩnh và Lê Quang Định lập nên Bình Dương thi xã. Trong đó ngoài Lê Quang Định là người quê gốc Thừa Thiên thì hai vị còn lại đều là người Minh Hương. Dấu tích rõ nét nhất còn lại đến nay là tập Gia Định tam gia thi in chung thơ của ba ông được Trịnh Hoài Đức khắc in vào năm Minh Mệnh thứ 3 1822 . Điều này được Liệt truyện đề cập đến khi nhấn mạnh trước tác của Trịnh Hoài Đức nổi bật với Gia Định thông chí Cấn Trai thi tập Bắc sứ thi tập và nhất là tác phẩm chung của họ Gia Định tam gia thi tập lưu hành ở đời . 1 Liệt truyện cho biết tóm tắt tiểu sử và hành trạng của ông. Lê Quang Định 1759 - 1813 tự là Tri Chỉ hiệu là Tấn Trai 2 quê chính ở làng Tiên Nộn huyện Phú Vinh phủ Thừa Thiên nay thuộc xã Phú Mậu huyện Phú Vang tỉnh Thừa Thiên Huế . Cha ông tên là Sách làm Thủ ngự nguyên Đà Bồng và mất ở nơi làm quan. Do sớm mồ côi gia cảnh rất nghèo khó nên ông cùng với người anh là Hiến di cư vào Gia Định ngụ ở Bình Dương lớn lên ngày càng thông minh ham học. Nhờ đó ông được y sinh là Hoàng Đức Thành Hoàng Đình Thắng - theo nhà nghiên cứu Phan Đăng thương quý giúp đỡ nhiều và rồi lại còn gả con gái cho. Lê Quang Định cố chí học hành cùng với Trịnh Hoài Đức Ngô Nhân Tĩnh là bạn tâm giao tôn Võ Trường Toản làm thầy lập ra Bình Dương thi xã tụ hội nhiều văn nhân mặc khách phong lưu tao nhã bốn phương theo học. Khi chúa Nguyễn Ánh thu phục Gia Định tháng 9 năm Mậu Thân 1788 ông cùng với Trịnh Hoài Đức đều thi đỗ được bổ chức Hàn Lâm Viện chế cáo. 3 Tháng 6 năm Kỷ Dậu 1789 ông cùng 11 .
