Nội dung của bài viết trình bày hình bóng Rousseau trong tư liệu du ký Âu Tây; hình bóng Rousseau trong tân thư ở Việt Nam qua chính sử Đại Nam (1889-1925). Mời các bạn cùng tham khảo bài viết để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu. | Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển số 1 155 . 2020 143 TƯ LIỆU HÌNH BÓNG LƯ THOA ROUSSEAU 1712-1778 TRONG NHẬN THỨC CỦA NHO SĨ VIỆT NAM MỘT GÓC NHÌN TỪ TƯ LIỆU HÁN VĂN Việt Anh Đi tìm hình bóng Rousseau trong tư liệu du ký Âu Tây Khoảng thời gian trước những năm 1885-1889 khi các văn bản cam kết chấp nhận nền bảo hộ thuộc Pháp trên lãnh thổ đang diễn biến Việt Nam trong thể chế Nam triều có những biến động nội tại cuồn cuộn. Người dân Việt chừng như cơ bản trải qua hai giai đoạn trong quá trình đối diện với văn minh Âu Tây ban đầu phản ứng chống đối quyết liệt đồng thời phủ nhận toàn diện nền văn hóa ngoại lai ấy. Về sau họ nhận ra cần tận dụng những ưu điểm của nền văn minh ấy với kỳ vọng chấn hưng một Việt Nam mới ngõ hầu đủ thực lực toàn diện trước là đứng vững trong khu vực sau sẽ đủ mạnh với toàn cầu. Nhận thức qua thời gian sự tiếp nối thế hệ và kể cả sự xô đẩy của bối cảnh đã giúp người dân Việt giảm bớt cực đoan trong nhận thức văn hóa Âu Tây. Người Pháp trong tương quan với Nam triều từ vị thế nước di mọi phương xa tới cầu kiếm quan hệ thương mãi ngoại giao đã trở thành mẫu quốc nhà nước bảo hộ toàn diện cho triều đình Huế. Trong quan sát của nhiều thế hệ người dân Việt Nam người Pháp dần dà không chỉ là giặc ngoại bang mà cũng có thể là một nguồn tri thức ưu việt thể hiện ngày càng rõ nét qua các thành tựu vật chất và tinh thần hiện diện trên xứ sở Đông Dương. Sau và đồng thời với những Hịch Văn thân Chiếu Cần vương khinh miệt tôn giáo và văn minh Âu Tây quyết liệt bạo động đánh Pháp một số hoạt động Tây du có tính chất cá nhân và chính thức do Nam triều phê chuẩn đã được thực thi với mục đích hoặc ngoại giao công vụ hoặc du học để hiểu người biết ta. Tư liệu Hán Nôm có thể minh chứng một phần những động thái này. Trong số trên 5 ngàn tư liệu thư tịch Hán Nôm và trên 50 ngàn thác bản văn khắc Hán Nôm được bảo quản tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm Hà Nội một khảo sát bước đầu đã được thực hiện với 27 văn bản tác phẩm Hán Nôm có chép phiên âm từ ngữ tiếng Pháp 08
