Bài viết trình bày kết quả bước đầu áp dụng phương pháp chỉ thị sinh học rêu để nghiên cứu ô nhiễm các nguyên tố hóa học trong không khí của Hà Nội. Hàm lượng của 22 nguyên tố hóa học bao gồm Mg, Al, Si, P, S, Cl, K, Ca, Ti, Cr, Mn, Fe, Ni, Cu, Zn, As, Br, Rb, Sr, Zr, Ba và Pb trong các mẫu rêu Barbula Indica được thu thập tại 12 địa điểm khác nhau đã được phân tích bằng phương pháp PIXE (Proton Induced X-ray Emission) tại Nhật Bản. | Hóa học Sinh học Môi trường NGHIÊN CỨU Ô NHIỄM CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC TRONG KHÔNG KHÍ TẠI HÀ NỘI DÙNG CHỈ THỊ SINH HỌC RÊU VÀ PHÂN TÍCH BẰNG CHÙM PROTON TỪ MÁY GIA TỐC Lê Hồng Khiêm1 2 Nguyễn Hữu Quyết3 Nguyễn An Sơn4 Lê Đại Nam1 Nguyễn Thị Thúy Hằng1 Khuất Thị Hồng1 Tóm tắt Báo cáo trình bày kết quả bước đầu áp dụng phương pháp chỉ thị sinh học rêu để nghiên cứu ô nhiễm các nguyên tố hóa học trong không khí của Hà Nội. Hàm lượng của 22 nguyên tố hóa học bao gồm Mg Al Si P S Cl K Ca Ti Cr Mn Fe Ni Cu Zn As Br Rb Sr Zr Ba và Pb trong các mẫu rêu Barbula Indica được thu thập tại 12 địa điểm khác nhau đã được phân tích bằng phương pháp PIXE Proton Induced X-ray Emission tại Nhật Bản. Phương pháp phân tích thống kê đa biến đã được áp dụng để tìm ra những nguồn ô nhiễm khả dĩ của các nguyên tố. Kết quả nghiên cứu cho thấy phương pháp chỉ thị sinh học rêu để quan trắc chất lượng không khí là phương pháp rẻ tiền và phù hợp với Việt Nam. Từ khóa Ô nhiễm không khí Các nguyên tố hóa học Chỉ thị sinh học Phân tích PIXE. 1. MỞ ĐẦU Hiện nay cùng với nhịp độ phát triển nhanh của kinh tế môi trường không khí tại Hà Nội đang bị ô nhiễm nghiêm trọng bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc theo dõi chất lượng không khí tại Hà Nội đang là nhu cầu cấp thiết cần được tiến hành thường xuyên và liên tục. Theo dõi chất lượng không khí bằng trạm quan trắc tự động là phương pháp trực tiếp nhất. Ưu điểm của phương pháp này là có thể theo dõi thường xuyên chất lượng không khí ở chế độ thời gian thực. Tuy nhiên phương pháp này có một số nhược điểm - Giá của các trạm quan trắc rất đắt và cần một lượng kinh phí khá lớn để duy trì hoạt động của trạm - Cần có những cán bộ kỹ thuật am hiểu để bảo trì và hiệu chuẩn lại - Chỉ lắp đặt được ở những nơi có nguồn điện - Chủ yếu quan trắc ô nhiễm các khí độc như SOx NOx COx . . Những lý do kể trên làm cho việc triển khai phương pháp này còn ở mức khiêm tốn và khó triển khai trên diện rộng. Để theo dõi mức độ ô nhiễm các nguyên tố hóa học trong không khí có
