Bài báo này đề cập đến hoán dụ, một vấn đề đã được nghiên cứu trên hai nghìn năm. Theo truyền thống, hoán dụ được nhận diện như một phép tu từ. Nhưng từ quan điểm tri nhận, hoán dụ, cùng với ẩn dụ, là một trong những hiện tượng ý niệm nền tảng nhất; là một quá trình, nguyên tắc tri nhận giúp hình thành, chi phối và điều khiển tư duy con người. | JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE 2014 Vol. 59 No. 6BC pp. 3-12 This paper is available online at http HOÁN DỤ TỪ GÓC NHÌN TRI NHẬN Tạ Thành Tấn Khoa Ngữ văn Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Bài báo này đề cập đến hoán dụ một vấn đề đã được nghiên cứu trên hai nghìn năm. Theo truyền thống hoán dụ được nhận diện như một phép tu từ. Nhưng từ quan điểm tri nhận hoán dụ cùng với ẩn dụ là một trong những hiện tượng ý niệm nền tảng nhất là một quá trình nguyên tắc tri nhận giúp hình thành chi phối và điều khiển tư duy con người. Hoán dụ không chỉ là vấn đề của ngôn ngữ thường nhật hay văn hoa bóng bẩy mà là vấn đề của tư duy hành động và văn hoá. Từ khóa Hoán dụ ẩn dụ cải dung tri nhận ý niệm. 1. Mở đầu Hoán dụ đã được nghiên cứu từ hơn hai nghìn năm nay bởi các nhà tu từ học ngôn ngữ học. Trong suốt quãng thời gian dài này hoán dụ được nhận diện chỉ như một phương tiện tu từ một vấn đề hoàn toàn thuộc về lĩnh vực ngôn ngữ 1 3 8 13 . . . Nhưng trong vài chục năm trở lại đây tình hình đã đổi khác. Từ những kết quả nghiên cứu mới đặc biệt là từ các khoa học tri nhận cognitive science hoán dụ bên cạnh ẩn dụ đã được xác nhận như là một hiện tượng ý niệm conceptual phenomenon một quá trình tri nhận cognitive process một thành tố một nguyên tắc hình thành nên năng lực tri nhận của con người. Hoán dụ không chỉ còn là một vấn đề ngôn ngữ mà còn là vấn đề của tư duy và hành động trí năng và văn hoá 6 9 11 12 . . . Về hoán dụ vẫn còn nhiều vấn đề chưa đạt được sự đồng tình nhiều câu hỏi chưa được giải đáp. Bài viết ngắn này của chúng tôi bước đầu giới thiệu những quan niệm mới về hoán dụ dưới góc nhìn của Ngôn ngữ học tri nhận một trào lưu một vận động mới trong khoa học Ngôn ngữ định nghĩa đặc trưng phân loại hoán dụ phân biệt hoán dụ với các hiện tượng gần kề. 2. Nội dung nghiên cứu . Quan niệm về hoán dụ . Hoán dụ theo quan điểm truyền thống Hoán dụ gốc Hy Lạp có nghĩa là thay đổi tên gọi đã được các nhà tu từ học truyền thống nhận diện là một phần của
