Hình thành và phát triển khả năng tư duy thuật toán là một trong các mục tiêu của môn Tin học ở phổ thông. Có một khoảng trống về mặt thể hiện tri thức, ngầm diễn ra trong tư duy, giữa phần nêu ý tưởng thuật toán và phần mô tả thuật toán. Bài báo đề xuất một phương pháp tiếp cận mô tả thuật toán mà dựa vào đó, giáo viên có thể dẫn dắt học sinh phân tích, tìm tòi các thao tác quan trọng để hiểu và mô tả được thuật toán. | JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE FIT. 2013 Vol. 58 pp. 157-168 This paper is available online at http PHƯƠNG PHÁP PHÁT TRIỂN TƯ DUY THUẬT TOÁN CHO HỌC SINH PHỔ THÔNG TRÊN CON ĐƯỜNG TỪ Ý TƯỞNG ĐẾN MÔ TẢ THUẬT TOÁN Nguyễn Chí Trung Khoa Công nghệ thông tin Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội E-mail trungnc@ Tóm tắt. Hình thành và phát triển khả năng tư duy thuật toán là một trong các mục tiêu của môn Tin học ở phổ thông. Có một khoảng trống về mặt thể hiện tri thức ngầm diễn ra trong tư duy giữa phần nêu ý tưởng thuật toán và phần mô tả thuật toán. Bài báo đề xuất một phương pháp tiếp cận mô tả thuật toán mà dựa vào đó giáo viên có thể dẫn dắt học sinh phân tích tìm tòi các thao tác quan trọng để hiểu và mô tả được thuật toán. Từ khóa Tư duy thuật toán môn Tin học thuật toán. 1. Mở đầu Xét bài toán đơn giản sau Bài toán 1. Hãy tính S là tổng các bình phương của n số tự nhiên đầu tiên. Cách trình bày thuật toán giải quyết bài toán này cũng giống như cách trình bày thuật toán trong hầu hết các tài liệu khác về thuật toán kể cả trong sách giáo khoa Tin học lớp 10 1 gồm 3 phần sau đây Phần 1 Xác định bài toán Input số tự nhiên n. Output S là giá trị của biểu thức 12 22 . n2 . Phần 2 Tìm ý tưởng thuật toán Khởi tạo S 0. Lần lượt với i từ 1 đến n cộng dần giá trị của i2 vào cho S. Phần 3 Mô tả thuật toán Bước 1. Nhập số n Bước 2. S 0 i 0 Bước 3. i i 1 Bước 4. Nếu i gt n thì đưa ra tổng S rồi kết thúc Bước 5. S S i2 Quay về bước 3 Rõ ràng ý tưởng thuật toán là dễ hiểu nhưng mô tả thuật toán thường làm học sinh khó hiểu với những câu hỏi như Tại sao lại có thể gán được i bằng i 1 Tại sao gán 157 Nguyễn Chí Trung được S bằng S i2 Tại sao phải lần lượt tăng i lên một đơn vị để cộng dần i2 vào S Liệu có thể thay dãy các bước từ 2 đến 5 chỉ bằng một bước với cách viết dễ hiểu sau đây được không Pn Bước 3 S 12 22 . n2 i2 i 1 Những thắc mắc của học sinh khi cố gắng hiểu một mô tả thuật toán đã cho thấy có một khoảng trống khá lớn về mặt thể hiện tri thức ngầm diễn
