Thật hiếm có một quốc gia nào trên thế giới lại có chung một ngôi đền thờ Tổ và hàng năm cả dân tộc đều hành hương về ngôi Đền Tổ ấy để tưởng nhớ Tổ tiên mình (các vua Hùng) như Việt Nam ta. Nếu như phong tục hành hương về cội nguồn của nhiều dân tộc trên thế giới thường mang tính tôn giáo (như người theo đạo Phật tìm đến Tây Trúc, Người theo đạo Cơ đốc Giáo tìm về Jerusalem, Người theo đạo Hồi tìm về Mecca ) thì đây, người Việt hàng năm lại hành hương về đất Tổ với tấm lòng thờ phụng Tổ tiên. | UED JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES HUMANITIES AND EDUCATION 2012 QUỐC TỔ HÙNG VƯƠNG TRONG TÂM THỨC VÀ HÀNH XỬ CỦA NGƯỜI VIỆT Nguyễn Thị Mỹ Hạnh TÓM TẮT Thật hiếm có một quốc gia nào trên thế giới lại có chung một ngôi đền thờ Tổ và hằng năm cả dân tộc đều hành hương về ngôi Đền Tổ ấy để tưởng nhớ Tổ tiên mình các vua Hùng như Việt Nam ta. Nếu như phong tục hành hương về cội nguồn của nhiều dân tộc trên thế giới thường mang tính tôn giáo như người theo đạo Phật tìm đến Tây Trúc Người theo đạo Cơ đốc Giáo tìm về Jerusalem Người theo đạo Hồi tìm về Mecca thì đây người Việt hằng năm lại hành hương về đất Tổ với tấm lòng thờ phụng Tổ tiên. Từ một nhân vật huyền thoại Hùng Vương đã trở thành một nhân vật lịch sử thành Quốc tổ. Đó là cả hành trình đi tìm cội nguồn của dân tộc Việt. Và trên hành trình đó trải qua bao biến cố thăng trầm của lịch sử Quốc tổ Hùng Vương trong tâm thức và hành xử của người Việt ngày càng hiện lên đậm nét. Từ khóa Quốc tổ Hùng Vương thờ phụng Tổ tiên cội nguồn tâm thức hành xử 1. Quốc tổ Hùng Vương trong tâm thức người Việt từ vô thức đến hữu thức Qua các công trình nghiên cứu của nhiều học giả trong và ngoài nước chúng ta biết rằng danh xưng Hùng Vương xuất hiện sớm nhất từ thế kỷ V trong cuốn Nam Việt Chí1. Cũng trong thế kỷ này cuốn Giao châu ngoại vực ký và Quảng Châu ký có ghi chép về nhân vật trước vua Thục với danh xưng là Lạc Hầu Lạc Vương Lạc Tướng. Dù có nhiều cách gọi khác nhau như vậy Hùng Vương hay Lạc Vương Lạc Hầu Lạc Tướng nhưng thật ra đều nhằm chỉ người đứng đầu tổ chức xã hội ở khu vực nước ta đương thời. Trong khi đó thư tịch Việt nhắc đến danh xưng Hùng Vương sớm nhất là Việt điện u linh tập VĐULT - ra đời năm 1329 . Trong truyện thần Tản Viên của VĐULT có nhắc đến Hùng Vương với tư cách là một ông vua có đất rộng dân đông . Tuy nhiên Hùng Vương lúc này chỉ là cái bóng mờ nhạt xuất hiện nhằm làm nổi bật thần thông của ông thần núi Tản Viên mà thôi. Hơn thế theo VĐULT Hùng Vương lúc này chưa được phong thần chưa trở .
