Với tư cách là vỏ âm thanh của ngôn ngữ, ngữ âm luôn luôn vận động và biến đổi theo những quy luật nhất định. Phân tách nguyên âm chính là một trong những quy luật đã được các học giả chứng minh ở nhiều ngôn ngữ. Bài viết dựa trên cơ sở nghiên cứu một số mô hình biến đổi ngữ âm của các nguyên âm a, i, u, ê để chứng minh phân tách nguyên âm cũng là một quy luật biến đổi ngữ âm phổ biến trong tiếng Việt. | Phân tách nguyên âm một quy luật biến đổi ngữ âm phổ biến trong tiếng Việt Nguyễn Đình Hiền Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Trung Quốc Trường Đại học Ngoại ngữ Đại học Quốc gia HàNội Đường Phạm Văn Đồng Cầu Giấy HàNội Việt Nam Tóm tắt. Với tư cách là vỏ âm thanh của ngôn ngữ ngữ âm luôn luôn vận động vàbiến đổi theo những quy luật nhất định. Phân tách nguyên âm chí nh làmột trong những quy luật đã được các học giả chứng minh ở nhiều ngôn ngữ. Bài viết dựa trên cơ sở nghiên cứu một số mô hì nh biến đổi ngữ âm của các nguyên âm a i u êđể chứng minh phân tách nguyên âm cũng là một quy luật biến đổi ngữ âm phổ biến trong tiếng Việt. Từ khóa. Phân tách nguyên âm biến đổi ngữ âm tiếng Việt âm Hán Việt chữ Nôm phương ngôn ngôn ngữ thân tộc. 1. Dẫn nhập Là phương tiện giao tiếp của con người ngôn ngữ không nằm ngoài quy luật vận động vàphát triển. Sự biến đổi của ngôn ngữ bao gồm sự biến đổi của ngữ âm ngữ pháp từ vựng vàthậm chícả văn tự. Ngữ âm làvỏ âm thanh của ngôn ngữ vìvậy nhắc đến sự biến đổi của ngôn ngữ người ta thường nghĩ ngay đến sự biến đổi của ngữ âm. Ngữ âm biến đổi theo những quy luật nhất định chứ không phải diễn ra một cách ngẫu nhiên. Sự biến đổi của ngữ âm không phải diễn ra ở một vài từ một vài âm đơn lẻ mànóảnh hưởng đến cả một loạt âm thậm chíkéo theo sự biến đổi của cả hệ thống ngữ âm. Phân tách nguyên âm là hiện tượng một nguyên âm bị phân tách biến đổi thành hai nguyên âm. Do sự khác nhau về điều kiện địa lý xã hội sự phát triển của kinh tế giao thông nên sự biến đổi ngữ âm của các ngôn ngữ hay phương ngôn ở những vùng khác nhau diễn ra không cân bằng với nhau. Chính sự không cân bằng này giúp chúng ta cóthể tìm ra diện mạo khác nhau của cùng một hình thức ngôn ngữ từ đó tìm ra được quy luật đối ứng và quy luật biến đổi ngữ âm. Bài viết sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu của ngôn ngữ học so sánh lịch sử ngôn ngữ học địa lý ngôn ngữ học xãhội phương ngôn học Hán Nôm học dựa trên một số mô hình biến đổi ngữ âm của các nguyên âm a i u ê để chứng .
