Thiêng hóa môi trường tự nhiên đã xuất hiện từ lâu trong văn hóa tín ngưỡng của hầu hết các dân tộc trên thế giới. Thuyết vạn vật hữu linh của Edward Burnett Tylor đã cho thấy ý nghĩa sâu sắc trong quan niệm của con người từ thời nguyên thủy về thế giới tự nhiên tồn tại xung quanh họ thông qua những hoạt động văn hóa tín ngưỡng. | TÔN GIÁO - TÍN NGƯỠNG THIÊNG HÓA MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN TRONG VĂN HÓA TÍN NGƯỠNG VIỆT NAM TRẦN QUỐC TUẤN Tóm tắt Thiêng hóa môi trường tự nhiên đã xuất hiện từ lâu trong văn hóa tín ngưỡng của hầu hết các dân tộc trên thế giới. Thuyết vạn vật hữu linh của Edward Burnett Tylor đã cho thấy ý nghĩa sâu sắc trong quan niệm của con người từ thời nguyên thủy về thế giới tự nhiên tồn tại xung quanh họ thông qua những hoạt động văn hóa tín ngưỡng. Ở Việt Nam chúng ta cũng bắt gặp hiện tượng thiêng hóa môi trường tự nhiên trong văn hóa tín ngưỡng của nhân dân xuất hiện từ xa xưa và khá phổ biến. Xem xét nghiên cứu về nó có thể giúp chúng ta thấy được sâu sắc hơn quan niệm về vũ trụ luận phương Đông trong dòng chảy lịch sử văn hóa truyền thống Việt Nam. Từ khóa Thiêng hóa môi trường tự nhiên văn hóa tín ngưỡng tự nhiên thần Abstract The sacredize of the natural environment has been presented for a long time in the religious culture of most ethnic groups in the world. The animist theory of Edward Burnett Tylor has shown the profound meaning in the conception of people since primitive times about the natural world that exists around them through cultural and religious activities. In Vietnam we also encounter the phenomenon of sacredize natural environment in the belief culture of the people which has appeared since ancient times and is quite common. Examining and researching on sacredize can help us to understand more the concept of Eastern cosmology in the flow of Vietnamese history and traditional culture. Keywords Sacredize natural environment religious culture natural god T riết lý phương Đông truyền thống đời sống sinh hoạt đặc biệt là trong đời sống dựa trên học thuyết về âm dương văn hóa tín ngưỡng của nhân dân. Hiện tượng ngũ hành là sự khái quát về vũ trụ tôn thờ và sùng bái thiên nhiên gắn với triết về sự tồn tại và phát triển của vạn vật trong tự lý âm dương ngũ hành của người Việt xuất nhiên của người Á Đông trong đó có Việt Nam hiện khá phổ biến
