CÁC KHÓ KHĂN TRONG DỊCH VÀ PHƯƠNG HƯỚNG KHẮC PHỤC- VŨ NGỌC CÂN (TS, Đại học Hà Nội) | CÁC KHÓ KHĂN TRONG DỊCH VÀ PHƯƠNG HƯỚNG KHẮC PHỤC VŨ NGỌC CÂN TS Đại học Hà Nội 1. Các khó khăn Việc phân loại các khó khăn trong dịch có ý nghĩa to lớn về mặt phương pháp luận đồng thời cũng tạo ra được ý thức về chúng để từ đó đề ra xây dựng được một chiến lược và sách lược nhằm giúp cho công việc dịch thuật và đào tạo phiên dịch biên dịch ngày càng tốt hơn. Chúng tôi chia ra hai loại khó khăn lớn là khó khăn chung và khó khăn riêng. Khó khăn chung là khó khăn xảy ra đối với toàn bộ quá trình dịch cho bất cứ thứ tiếng nào và ở tất cả các loại hình dịch. Những khó khăn riêng được giới hạn bởi một khía cạnh nào đó của dịch như đối với từng loại hình dịch từng loại hình văn bản chính trị-xã hội văn học-nghệ thuật khoa học-kỹ thuật. từng cặp tiếng cụ thể Hán-Việt Anh-Việt Việt-Nga Việt-Nhật. cũng như từng góc độ đơn vị chức năng ngôn ngữ khác nhau. Chẳng hạn dịch danh từ động từ liên từ giới từ chủ ngữ định ngữ câu đơn câu phức. Xét theo nguồn gốc nguyên nhân chúng tôi chia những khó khăn chung thành 3 loại a. Các khó khăn sinh ra từ sự bất đồng ngôn ngữ Đây là loại khó khăn hay gặp nhất và ảnh hưởng trực tiếp nhất đến quá trình dịch. Chẳng hạn trong hai câu tiếng Anh My father is 50 years old. He works at a factory. ta dịch He là gì không phải đơn giản bởi vì để chỉ ngôi thứ 3 số ít thuộc nam giới này tiếng Việt có rất nhiều từ để chúng ta lựa chọn nó y hắn ông ấy thằng ấy gã ấy . Khi dịch ta phải lựa chọn từ cho phù hợp với ngữ cảnh và phù hợp với cả ngữ nghĩa tức là hiện thực được phản ánh trong văn bản. Khi phải dịch các từ láy dạng láy tiếng Việt sang các thứ tiếng Châu Âu cũng khó đảm bảo sự tương đương về hình thức và càng không phản ánh được các sắc thái ngữ nghĩa. Bởi vì các thứ tiếng Châu Âu có rất ít từ láy dạng láy. Từ điển Việt - Anh Lê Khả Kế chủ biên NXB GD in năm 1991 dịch các từ héo héo hon héo hắt heo héo đều là wither còn lạnh lạnh lùng lạnh lẽo đều là cold . Trong khi các từ ấy rất khác nhau về những sắc thái biểu cảm. Từ lơ láo tương đương với .
