Bài viết nghiên cứu lớp từ ngữ chỉ quy trình hoạt động nghề biển ở Thanh Hóa để làm sáng tỏ luận điểm văn hóa và ngôn ngữ có mối quan hệ với nhau và kết quả nghiên cứu sẽ đóng góp phần nào trong việc nhận diện đặc trưng văn hóa biển Thanh Hóa. | TRAO ĐỔI - NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG VĂN HÓA XỨ THANH QUA KHẢO SÁT LỚP TỪ NGỮ CHỈ QUY TRÌNH HOẠT ĐỘNG NGHỀ BIỂN Ở THANH HÓA TS. Nguyễn Văn Dũng Tóm tắt Ngôn ngữ và văn hóa có mối quan hệ chặt chẽ khó tách rời. Ngôn ngữ là sản phẩm của văn hóa đồng thời truyền tải lưu giữ phản ánh sự tồn tại của các thành tố khác của văn hóa. Ngược lại văn hóa và những yếu tố văn hóa dân tộc đều được chia sẻ và biểu hiện qua ngôn ngữ. Trong bài viết này chúng tôi nghiên cứu lớp từ ngữ chỉ quy trình hoạt động nghề biển ở Thanh Hóa để làm sảng tỏ luận điểm văn hóa và ngôn ngữ có mối quan hệ với nhau và kết quả nghiên cứu sẽ đóng góp phần nào trong việc nhận diện đặc trưng văn hóa biển Thanh Hóa. 1. Đặt vấn đề Từ lâu mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa đã được các nhà nghiên cứu ngôn ngữ học trong và ngoài nước quan tâm. Vì ngôn ngữ trực tiếp phản ánh cách tri giác và tư duy thế giới của cộng đồng dân tộc mà văn hóa dân tộc không thể không liên quan đến cách tri giác và tư duy ấy 4 . Cách tiếp cận này không những cho thấy các đặc điểm ngôn ngữ ngữ âm từ vựng ngữ pháp mà còn có thể rút ra được những sắc thái văn hóa ngôn ngữ liên quan đến tư duy cộng đồng dân tộc đến lịch sử văn hóa một vùng miền. Từ cách đặt vấn đề trên trong bài viết này chúng tôi chỉ ra một số đặc trưng văn hóa xứ Thanh qua lớp từ ngữ chỉ quy trình hoạt động nghề biển góp phần nhận diện sắc thái văn hóa biển Thanh Hóa qua vốn từ ngữ nghề nghiệp từ góc độ ngôn ngữ - văn hóa. 2. Kết quả nghiên cứu . Kết quả thu thập và phân loại Cùng với lớp từ ngữ chỉ công cụ phương tiện và lớp từ ngữ chỉ sản phẩm lớp từ ngữ chỉ quy trình hoạt động không chỉ có số lượng lớn phong phú và đa dạng mà còn mang đặc trưng rõ nét về nghề. Qua điều tra khảo sát từ thực địa bước đầu chúng tôi đã thu thập được 249 đơn vị từ ngữ chỉ quy trình hoạt động nghề biển của 3 nghề nghề đánh cá nghề làm nước mắm và sản xuất muối ở vùng biển Thanh Hóa. Căn cứ vào số lượng đơn vị từ ngữ đã thống kê được chúng tôi tiến hành phân loại các từ ngữ xét .
