Nghiên cứu này mô tả hình thái răng hầu của 36 loài trong phân họ cá Bỗng (Barbinae) dựa trên 198 mẫu thu tại các lưu vực sông khác nhau ở Việt Nam. Kết quả cho thấy có 33 loài có công thức răng hầu (Ph.) 3 hàng, trong đó: 28 loài có Ph.=–; 4 loài (Systomus takhoaensis, Barbodes schwanenfeldi, Scaphiodonichthys macracanthus và Mystacoleucus greenwayi) có Ph.=– và 1 loài (Hampala macrolepidota) có Ph.=–. | TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 20 2017 127 ĐA DẠNG HÌNH THÁI RĂNG HẦU CỦA CÁC LOÀI THUỘC PHÂN HỌ CÁ BỖNG CYPRINIDAE BARBINAE Ở VIỆT NAM Tạ Thị Thuỷ1 Nguyễn Thị Thủy2 Hà Mạnh Linh3 Trần Đức Hậu4 1 Trường Đại học Thủ đô Hà Nội 2 Trường THPT Nghĩa Hưng A Nam Định 3 Trường Đại học Tây Bắc 4 Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt Nghiên cứu này mô tả hình thái răng hầu của 36 loài trong phân họ cá Bỗng Barbinae dựa trên 198 mẫu thu tại các lưu vực sông khác nhau ở Việt Nam. Kết quả cho thấy có 33 loài có công thức răng hầu Ph. 3 hàng trong đó 28 loài có Ph. 4 loài Systomus takhoaensis Barbodes schwanenfeldi Scaphiodonichthys macracanthus và Mystacoleucus greenwayi có Ph. và 1 loài Hampala macrolepidota có Ph. . Một loài Acrossocheilus elongatus có răng hầu 4 hàng Ph. . Hai loài có công thức răng hầu thay đổi theo kích thước Varicorhinus Scaphesthes microstomus và Scaphiodonichthys microcorpus. Hầu hết các loài trong cùng 1 giống có công thức răng hầu giống nhau trừ các giống Hampala Systomus Barbodes Acrossocheilus Varicorhinus và Scaphiodonichthys. Hình thái răng hầu có sự khác nhau giữa các loài và kích thước mẫu. Từ khóa Hình thái và công thức răng hầu Cyprinidae Barbinae Việt Nam. Nhận bài ngày gửi phản biện chỉnh sửa và duyệt đăng ngày Liên hệ tác giả Tạ Thị Thủy Email ttthuy@ 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Họ cá Chép Cyprinidae là họ có độ đa dạng lớn nhất với khoảng 300 loài chiếm gần 50 tổng số loài cá nước ngọt ở Việt Nam 1 . Các loài thuộc họ cá Chép đều không có răng ở hàm thay vào đó chúng có răng ở cung hầu - do cung mang thứ 5 biến đổi thành 1 1 . Cung hầu có từ 1 đến 4 hàng răng hầu mỗi hàng có từ 1 đến 5 chiếc 1 1 2 thường khá ổn định ở các taxon khác nhau do đó có thể được dùng làm tiêu chuẩn để định loại 1 . Tuy nhiên hiện nay việc nghiên cứu về hình thái và công thức răng hầu của các loài thuộc họ cá Chép ở Việt Nam còn rất hạn chế. Ở Việt Nam phân họ cá Bỗng Barbinae có 108 loài trong đó
