Khái niệm cặp đôi trung tâm/ ngoại biên trong những năm gần đây xuất hiện khá nhiều trong trường thuật ngữ thường gắn với chủ nghĩa hậu hiện đại, nhưng thực chất, đã hiện diện từ lâu trong lịch sử văn hóa và văn chương phương Tây, xét từ bình diện văn hóa – lịch sử. Bài viết này đề cập đến vấn đề đó, nhưng chủ yếu dồn tụ ở thế kỉ XX và nhấn mạnh hơn về vị trí, vai trò của cái ngoại biên. | TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 11 2016 5 VẤN ĐỀ TRUNG TÂM V NGOẠI BIÊN Ở PHƯƠNG TÂY TỪ CÁI NHÌN VĂN HÓA LỊCH SỬ 1 Lê Nguyên Cẩn Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt tắt ắt Khái niệm cặp ñôi trung tâm ngoại biên trong những năm gần ñây xuất hiện khá nhiều trong trường thuật ngữ thường gắn với chủ nghĩa hậu hiện ñại nhưng thực chất ñã hiện diện từ lâu trong lịch sử văn hóa và văn chương phương Tây xét từ bình diện văn hóa lịch sử. Bài viết này ñề cập ñến vấn ñề ñó nhưng chủ yếu dồn tụ ở thế kỉ XX và nhấn mạnh hơn về vị trí vai trò của cái ngoại biên. Từ khóa khóa trung tâm ngoại biên hậu hiện ñại cái nhìn văn hóa lịch sử 1. GIỚI THIỆU Khái niệm cặp ñôi trung tâm ngoại biên Pháp le centre- la périphérie Anh center peripheral trong những năm gần ñây xuất hiện khá nhiều trong trường thuật ngữ thường gắn với chủ nghĩa hậu hiện ñại nhưng thực chất khái niệm cặp ñôi này cùng với vố số họ hàng của nó ñã hiện diện từ lâu trong lịch sử văn hóa và văn chương phương Tây xét từ bình diện văn hóa lịch sử. Đặc trưng của khái niệm cặp ñôi này là tồn tại trong vị thế hoặc tương ñồng hoặc ñối sánh nhưng không loại trừ nhau thậm chí còn bổ sung cho nhau làm nổi bật vị thế của nhau và ñương nhiên bao hàm cả thái ñộ hoặc thái ñộ chính trị hoặc thái ñộ nghệ thuật hoặc vừa cả chính trị lẫn nghệ thuật. tùy từng thời kì lịch sử cụ thể và tùy thuộc tư tưởng chính thống của các thời ñại khác nhau. Tên gọi marginal trong tiếng Pháp với nghĩa là ñường lề bên lề ñã ñược Việt hóa ñơn giản thành ñường mác ñường kẻ lề trừ mác. mà bất cứ ai trong ñời học sinh của mình cũng quen thuộc. Mở rộng ra ngoại biên trở thành nơi chú thích nơi ghi những ý bổ sung vào văn bản nơi chứa ñựng những sự thêm thắt trong quá trình ñọc lại văn bản mà bản thảo của Balzac hay các ghi chép ngoài lề trong Bút kí triết học của Lénine cho thấy tầm quan trọng của việc này. Vị trí bản lề trở thành ñường biên vô hình nhưng hết sức quan trọng trong cuộc sống cũng như trong thực tiễn văn học nghệ thuật cụ thể là các ñề xuất các mô .
