Bài viết trình bày hình thức cầu khiến trong câu tiếng Nhật có những trường hợp tương đồng và cả không tương đồng với câu tiếng Việt nên đã gây nên nhiều ngộ nhận, dẫn đến việc người học tiếng Nhật chưa thể hoàn toàn ứng dụng được trong thực tế. Trong bài nghiên cứu này chúng tôi muốn đi vào xem xét các vai nghĩa xuất hiện trong hình thức sai khiến của câu tiếng Nhật dựa trên những nghiên cứu về mặt vai nghĩa và phương pháp phân tích câu theo cấu trúc vị từ - tham thể. | CÁC VAI NGHĨA TRONG CÂU CẦU KHIẾN TIẾNG NHẬT Huỳnh Thành Phát Khoa Nhật Bản học Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh GVHD ThS. Hồ Tố Liên TÓM TẮT Trong lĩnh vực ngôn ngữ học có khá nhiều phương pháp phân tích câu dựa vào các yếu tố tham gia cấu thành câu trên các bình diện khác nhau. Chúng tôi nhận thấy hình thức cầu khiến trong câu tiếng Nhật có những trường hợp tương đồng và cả không tương đồng với câu tiếng Việt nên đã gây nên nhiều ngộ nhận dẫn đến việc người học tiếng Nhật chưa thể hoàn toàn ứng dụng được trong thực tế. Trong bài nghiên cứu này chúng tôi muốn đi vào xem xét các vai nghĩa xuất hiện trong hình thức sai khiến của câu tiếng Nhật dựa trên những nghiên cứu về mặt vai nghĩa và phương pháp phân tích câu theo cấu trúc vị từ - tham thể. Từ khóa Câu cầu khiến mục đích phát ngôn tham tố vị từ vai nghĩa vị từ - tham thể. 1 MỘT SỐ KHÁI NIỆM HỮU QUAN Khái niệm vai nghĩa Theo . Fillmore một sự tình gồm một vị từ trung tâm và quây quần quanh nó là các ngữ đoạn biểu thị những cách ngữ nghĩa hay vai nghĩa semantic role nào đó Ý niệm về cách bao gồm một tập hợp khái niệm phổ quát được giả định là bẩm sinh xác định những kiểu tri nhận nào đó của con người về những sự tình đang diễn ra quanh họ tri nhận những vấn đề như ai thực hiện nó nó xảy ra đối với ai và cái gì thay đổi Fillmore 1968 . 3 p41 Trong khuôn khổ bài viết chúng tôi chỉ tập trung đi vào xem xét các vai nghĩa phổ biến có trong hình thức câu cầu khiến chủ thể sai khiến đối thể sai khiến đối thể tạo thể bị thể tác thể. Khái niệm câu cầu khiến shieki 使役 trong tiếng Nhật Ý nghĩa cơ bản của câu cầu khiến là một người nào đó ra một mệnh lệnh chỉ thị hay một yêu cầu để cho người khác làm theo . 14 p190 Tuy nhiên mối quan hệ giữa hình thức của câu với nghĩa và mục đích sử dụng của nó không phải là quan hệ một đối một. Trong ngôn ngữ nào cũng có hiện tượng một hình thức câu được sử dụng nhằm thực hiện nhiều mục đích phát ngôn khác nhau. Hình thức cầu khiến trong tiếng Nhật cũng nằm trong số đó.
