Bài viết đề cập đến ba phương diện nội dung chính của Phan Huy Ích: Cảm hứng về thế sự; cảm hứng về tổ quốc và khát vọng nhàn tản. Từ đó, thơ chữ Hán của ông đã trở thành nơi gửi gắm và ký thác những cảm hứng tư tưởng mang giá trị không chỉ của một thời đại mà nó đã và sẽ mãi mãi là nỗi niềm đồng cảm của kẻ sĩ muôn đời. | TẠP CHÍ KHOA HỌC SỐ 49 2021 5 THƠ CHỮ HÁN PHAN HUY ÍCH CẢM HỨNG VỀ THẾ SỰ TỔ QUỐC VÀ KHÁT VỌNG NHÀN TẢN Lê Văn Tấn Bùi Thị Lan Hương Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam Trường Đại học Hạ Long Tóm tắt Phan Huy Ích 1751-1822 là một trong những tác giả lớn của văn học trung đại Việt Nam. Ông có tham gia khoa cử và làm quan với triều Lê nhưng đắc lộ dưới triều Tây Sơn với vị trí cao nhất là Thượng thư bộ Lễ. Ông để lại tổng số 531 bài thơ chữ Hán với nội dung phong phú đa dạng. Qua thơ chữ Hán tác giả đã có dịp thể hiện một cái nhìn thế sự tích cực gửi gắm ký thác tâm sự của một nhà nho hành đạo luôn nhiệt thành với triều chính đất nước cũng như thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của một thi nhân hướng về thiên nhiên với khát vọng nhàn tản đó cũng thực chất là những suy tư của kẻ sĩ về thế sự tổ quốc và nỗi niềm thân phận cá nhân ông. Bài viết đề cập đến ba phương diện nội dung chính của Phan Huy Ích Cảm hứng về thế sự cảm hứng về tổ quốc và khát vọng nhàn tản. Từ đó thơ chữ Hán của ông đã trở thành nơi gửi gắm và ký thác những cảm hứng tư tưởng mang giá trị không chỉ của một thời đại mà nó đã và sẽ mãi mãi là nỗi niềm đồng cảm của kẻ sĩ muôn đời. Từ khóa Phan Huy Ích thơ chữ Hán văn học trung đại cảm hứng thế sự cảm hứng tổ quốc cảm hứng thân phận. Nhận bài ngày gửi phản biện chỉnh sửa duyệt đăng ngày Liên hệ tác giả Lê Văn Tấn Email tanlv0105@ 1. MỞ ĐẦU Nhà nho Phan Huy Ích sống vào nửa sau thế kỷ XIII nửa đầu thế kỷ XIX 1750-1822 tự Khiêm Thụ Phủ Chi Hòa hiệu Dụ Am Đức Hiên. Ông người làng Thu Hoạch huyện Thiên Lộc phủ Đức Quang trấn Nghệ An nay thuộc xã Thạch Châu huyện Thạch Hà tỉnh Hà Tĩnh là con trai đầu của Phan Huy Cẩn và là em rể danh sĩ Ngô Thì Nhậm. Cùng với Nguyễn Thiếp và Ngô Thì Nhậm Phan Huy Ích là một trong ba gương mặt được lịch sử nhắc đến là những sĩ phu yêu nước và thức thời với nhận thức tầm nhìn phép ứng xử linh hoạt mà không phải nho sĩ nào cũng có được ngoài ra cũng có thể kể tới một số tên tuổi khác như Nguyễn Thế Lịch .
