CFP và độc tố gây ngộ độc CFP được thế giới quan tâm nghiên cứu từ khá sớm với trọng tâm về sinh thái học và hoá học độc tố nhằm làm sáng tỏ nguồn gốc, điều kiện, nguyên nhân và cơ chế tích luỹ độc tố trong sinh vật biển. | ĐA DẠNG SINH HỌC VÀ CÁC CHẤT CÓ HOẠT TÍNH SINH HỌC DOI CIGUATERA VÀ ĐỘC TỐ GÂY CIGUATERA TẠI KHU VỰC TÂY THÁI BÌNH DƯƠNG Đào Việt Hà Viện Hải dương học Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam Email daovietha69@ MỞ ĐẦU Năm 1866 Poey-nhà ngư loại học người Cuba đã dùng từ ciguatera CFP đặt tên cho một dạng ngộ độc hệ thần kinh và tiêu hóa ở người do ăn phải một loại động vật thân mềm nhỏ thuộc ngành Chân bụng Livona picta dân địa phương gọi là cigua . Ngày nay CFP được dùng để đề cập về một dạng ngộ độc thực phẩm đặc trưng do ăn các loài hải sản sống tại vùng rạn san hô chứa độc tố và cũng để mô tả nhóm độc tố gây ra. Như vậy định nghĩa về CFP là dạng ngộ độc thực phẩm biển NĐTPB do ăn phải cá rạn san hô nhiệt đới có chứa độc tố ciguatoxin CTX . CFP là một hiện tượng sinh thái xảy ra ở các bậc dinh dưỡng khác nhau của lưới thức ăn biển từ vi tảo đến con người. Sinh vật gây ciguatera được phát hiện đầu tiên ở quần đảo Gabier năm 1977 do nhóm nghiên cứu của R. Bagnis thuộc Viện Nghiên cứu Louis Malarde - Papeete khi xảy ra hiện tượng ngộ độc tràn lan do ăn cá tại quần đảo này. Độc tố gây CFP là ciguatoxin CTX có nguồn gốc từ loài vi tảo đơn bào sống đáy Gambierdiscus toxicus Adachi amp Fukuyo và được tích lũy sinh học qua chuỗi thức ăn biển. Độc tố này tích lũy dần theo thời gian trong một số loài cá thông thường ở cá nhiều tuổi và có kích cỡ cơ thể lớn hơn sẽ có nguy cơ tích luỹ nhiều độc tố hơn khi đạt đến một ngưỡng nhất định sẽ gây ngộ độc thực phẩm cho người. Hiện nay hơn 400 loài cá có đời sống gắn liền với rạn san hô được thống kê có nguy cơ tích luỹ độc tố CTX và có thể gây ngộ độc thực phẩm cho người. Đặc biệt các loài cá ăn thịt ở đỉnh của chuỗi thức ăn thường tích lũy độc tố cao và là những loài nguy hiểm nhất. Mặc dù tỉ lệ tử vong của các ca ngộ độc thường thấp 0 1 CFP hiện nay là một trong những mối lo ngại lớn của thế giới về mặt an toàn thực phẩm do hiệu ứng dài hạn của độc tố là gánh nặng đối với các dịch vụ y tế .
