Bài viết trình bày cơ sở lý thuyết và cách tính toán ảnh hưởng của hiệu ứng Narcissus tới chất lượng tạo ảnh của thiết bị ảnh nhiệt (TBAN) có làm lạnh. Dựa trên đại lượng hiệu nhiệt độ do hiệu ứng Narcissus gây lên (NITD - Narcissus induced temperature difference) và ứng dụng phần mềm Zemax ở chế độ non-sequential, ảnh hưởng của hiệu ứng Narcissus đã được tính toán định lượng cho từng bề mặt và toàn hệ quang. | Vật lý TÍNH TOÁN ẢNH HƯỞNG CỦA HIỆU ỨNG NARCISSUS TRONG CÁC THIẾT BỊ ẢNH NHIỆT CÓ LÀM LẠNH Nguyễn Quang Hiệp Tóm tắt Bài báo trình bày cơ sở lý thuyết và cách tính toán ảnh hưởng của hiệu ứng Narcissus tới chất lượng tạo ảnh của thiết bị ảnh nhiệt TBAN có làm lạnh. Dựa trên đại lượng hiệu nhiệt độ do hiệu ứng Narcissus gây lên NITD - Narcissus induced temperature difference và ứng dụng phần mềm Zemax ở chế độ non-sequential ảnh hưởng của hiệu ứng Narcissus đã được tính toán định lượng cho từng bề mặt và toàn hệ quang. Kết quả tính toán cho một hệ quang tiêu biểu cho thấy NITD đạt tới cỡ 280 mK lớn gấp nhiều lần độ nhạy của đầu thu làm ảnh hưởng lớn tới chất lượng ảnh của TBAN. Phương pháp tính toán này cho phép phân tích ảnh hưởng của hiệu ứng Narcissus ngay trong quá trình thiết kế TBAN. Từ khóa Thiết bị ảnh nhiệt có làm lạnh Hệ thống quang học Hiệu ứng Narcissus NITD. 1. MỞ ĐẦU Ngày nay thiết bị ảnh nhiệt TBAN nói chung và TBAN được làm lạnh nói riêng được sử dụng ngày càng nhiều trong các lĩnh vực khác nhau đặc biệt là trong các hoạt động quân sự do các ưu điểm đặc biệt của chúng như Tăng khả năng phát hiện các mục tiêu có độ chênh lệch nhiệt độ nhỏ Tăng cự ly quan sát mục tiêu trong các điều kiện khác nhau như đêm tối sương mù khói bụi Tăng độ chính xác ngắm bắn . Bên cạnh các ưu điểm đó do trong kết cấu của mình các TBAN có làm lạnh sử dụng đầu thu bức xạ hồng ngoại được làm lạnh nhiệt độ làm việc trong khoảng từ 70 K đến 110 K nên hiệu ứng Narcissus xuất hiện làm giảm chất lượng tạo ảnh của chúng. Hiệu ứng Narcissus là hiện tượng trên đầu thu bức xạ quang học có sự phân bố không đồng đều của bức xạ do chính đầu thu và khung vật kính bức xạ ra và được phản xạ trên các bề mặt quang học trong hệ thống quang học của TBAN quay trở lại đầu thu 1-4 . Điều này dẫn đến trên màn hình hiển thị của TBAN xuất hiện sự chênh lệch nhiệt độ giả không tương thích với thực tế giữa các vùng khác nhau trong thị giới thường được gọi là hiệu nhiệt độ do hiệu ứng Narcissus gây ra .
