Biên phiên dịch hay gọi chung là dịch thuật là một công việc đòi hỏi nhiều kỹ năng và thao tác. Bài viết giới thiệu thủ pháp dịch thích ứng văn hóa nhằm góp phần tham khảo cho công việc dạy/ học biên phiên dịch. | SỬ DỤNG THỦ PHÁP THÍCH ỨNG VĂN HÓA TRONG BIÊN PHIÊN DỊCH TS Nguyễn Duy Sự Bộ môn Thực hành Tiếng 1. Mở đầu Biên phiên dịch hay gọi chung là dịch thuật là một công việc đòi hỏi nhiều kỹ năng và thao tác. Người làm công việc dịch thuật không đơn thuần chỉ là chuyển nghĩa từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác mà ẩn chứa sau đó là phải chuyển tải được thông điệp ngôn ngữ văn phong nội dung văn hóa của văn bản gốc cho người đọc văn bản dịch hiểu chính xác và có những ứng xử như trong văn bản gốc khi đó thì công vi ệc dịch thuật mới tạm gọi là thành công. Cho đến nay có nhiều quan điểm dịch thuật khác nhau nhưng không có quan điểm nào đúng với tất cả các loại văn bản cần dịch. Jean-Paul Vinay và Jean Darbelnet trong cuốn Stylistique comparée du francais et de l anglais. Méthode de la traduction xuất bản năm 1977 đã đưa ra những thủ pháp dịch thuật cơ bản trong đó có thủ pháp thích ứng văn hóa adaptation culturelle nhằm giúp người dịch vận dụng trong những tình huống dịch khác nhau. Trong khuôn khổ bài viết này chúng tôi xin giới thiệu thủ pháp dịch thích ứng văn hóa nhằm góp phần tham khảo cho công việc dạy học biên phiên dịch. 2. Thích ứng văn hóa adaptation culturelle định nghĩa và ví dụ Theo Jean-Paul Vinay và Jean Darbelnet thích ứng văn hóa là thủ pháp dịch thuật được dùng khi có sự khác biệt về văn hóa hay nói cách khác là tình huống giao tiếp trong ngôn ngữ nguồn không có trong ngôn ngữ đích. Khi đó người dịch phải tìm ra một tình huống khác tương đương để đạt được một hiệu quả giao tiếp. Chẳng hạn như người phương Tây khi chào hỏi nhau thường hôn lên má khi chào nhau trong khi người Việt Nam thì thường bắt tay nhau. Chính vì vậy khi miêu tả tình huống hai người bạn gặp nhau chẳng hạn ta có câu Paul fait un bisous à Isabelle nếu ta dịch là Paul hôn cô Isabelle thì người Việt Nam dễ hiểu nhầm là Paul và Isabelle yêu nhau do vậy ta có thể dịch là Paul chào thân mật cô Isabelle hoặc là Paul bắt tay chào cô Isabelle . Thay vì dịch là hôn chúng ta dịch là bắt tay thì thủ
