Bài viết tập trung làm rõ ba vấn đề chính: Bối cảnh thừa nhận, xây dựng và áp dụng án lệ ở Trung Quốc; Quan điểm, nhận thức và chính sách áp dụng án lệ ở Trung Quốc; Và cuối cùng là Hàm ý chính sách và một số gợi mở, kinh nghiệm đối với Việt Nam trong việc nghiên cứu, xây dựng và áp dụng án lệ. | ÁP DỤNG ÁN LỆ Ở TRUNG QUỐC - HÀM Ý CHÍNH SÁCH VÀ MỘT SỐ KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM Tạ Quốc Liễu NCS ngành Luật DS và TTDS Trường Đại học Kinh tế - Luật ĐHQG TP. HCM Lời dẫn Trung Quốc là một quốc gia thuộc hệ thống dân luật civil law . Vì vậy ở Trung Quốc pháp luật thành văn luôn là ưu tiên hàng đầu là nguồn luật quan trọng bậc nhất trong hoạt động tư pháp. Tuy vậy những năm gần đây việc nghiên cứu xây dựng và áp dụng án lệ ở quốc gia này đạt được nhiều bước tiến rõ rệt. Điều này mang đến một số kinh nghiệm tham khảo quan trọng trong việc hoạch định chính sách nói chung và quá trình cải cách tư pháp nói riêng ở Việt Nam. Bài viết tập trung làm rõ ba vấn đề chính Bối cảnh thừa nhận xây dựng và áp dụng án lệ ở Trung Quốc Quan điểm nhận thức và chính sách áp dụng án lệ ở Trung Quốc và cuối cùng là Hàm ý chính sách và một số gợi mở kinh nghiệm đối với Việt Nam trong việc nghiên cứu xây dựng và áp dụng án lệ. 1. Bối cảnh thừa nhận xây dựng và áp dụng án lệ ở Trung Quốc Song song với việc liên tục xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật thành văn các chỉ dụ tuyển tập phán quyết của Vua hoặc các quan lại ở chính quyền Trung ương cũng đồng thời đã được nghiên cứu áp dụng ở Trung Quốc. Áp dụng án lệ ở Trung Quốc được cho là xuất phát sớm nhất từ thời Xuân thu chiến quốc Khoảng từ năm 771 đến 476 TCN khi các chỉ dụ phán quyết của Vua đã trở thành các khuôn mẫu được coi là khuôn vàng thước ngọc trong hoạt động tố tụng thời điểm đó để các quan lại dưới quyền noi theo và áp dụng. Các thời đại phong kiến sau này tiếp tục phát triển hoạt động này đẩy mạnh hơn nữa việc áp dụng song song giữa tư duy pháp trị quản lý Nhà nước và xã hội bằng pháp luật và hoạt động biên tập công bố sử dụng các bản án phán quyết hoặc hướng dẫn áp dụng các bản án phán quyết mang tính hình mẫu. Ví dụ thời nhà Tần ban hành cuốn Hành sự Đình nhà Hán ban hành và cho áp dụng cuốn Quyết sự tỉ nhà Tống nổi bật với cuốn Đoạn lệ Nhà Minh phát triển hoạt động áp dụng án lệ trong cuốn Luật - lệ song hành nhà Thanh .
