Việc xác định được tập tham số tối ưu trong hệ thống mô hình thủy văn thông số phân bố là rất cần thiết nhằm giải quyết các bài toán thực tiễn trong lĩnh vực thủy văn và tài nguyên nước. Bài viết này trình bày kết quả nghiên cứu, ứng dụng kỹ thuật đánh giá cá thể dựa trên hướng tham chiếu nhằm tìm lời giải tối ưu toàn cục cho các tham số trong mô hình thủy văn phân bố. | Tuyển tập Báo cáo khoa học Hội thảo Ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý tài nguyên nước Doi PHÁT TRIỂN PHƢƠNG PHÁP TỐI ƢU ĐA MỤC TIÊU TRONG LĨNH VỰC THỦY VĂN TÀI NGUYÊN NƢỚC ÁP DỤNG THỬ NGHIỆM GIẢI BÀI TOÁN ƢỚC TÍNH THAM SỐ TRONG MÔ HÌNH THỦY VĂN PHÂN BỐ Bùi Đình Lập Trần Hồng Thái Phạm Thị Hương Lan Tổng cục Khí tượng thủy văn Tóm tắt Việc xác định được tập tham số tối ưu trong hệ thống mô hình thủy văn thông số phân bố là rất cần thiết nhằm giải quyết các bài toán thực tiễn trong lĩnh vực thủy văn và tài nguyên nước. Bài báo này trình bày kết quả nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật đánh giá cá thể dựa trên hướng tham chiếu nhằm tìm lời giải tối ưu toàn cục cho các tham số trong mô hình thủy văn phân bố. Các kết quả đạt được trên lưu vực và bài toán thử nghiệm đã cho thấy kỹ thuật đánh giá cá thể dựa trên hướng tham chiếu đã giúp cải thiện đáng kể chất lượng mô phỏng của hệ thống làm giảm được một lượng lớn thời gian công sức và loại bỏ được tính chủ quan của người hiệu chỉnh mô hình so với phương pháp hiệu chỉnh thử sai. Từ khóa Tối ưu đa mục tiêu mô hình thủy văn phân bố ước tính tham số. 1. Mở đầu Mô hình thủy văn thông số phân bố là một hệ thống có cấu trúc rất phức tạp hầu hết các thành phần tham gia vào hệ thống như mưa thấm bốc hơi đều là các thành phần phi tuyến được biểu diễn bởi các phương trình vi phân chứa cả biến không gian và thời gian. Số lượng tham số cần xác định trong hệ thống là rất lớn và rất khó xác định. Đặc biệt bài toán ước tính tham số cho hệ thống sẽ trở lên phức tạp hơn và đòi hỏi khối lượng tính toán gia tăng theo cấp số nhân khi số chiều trong không gian tham số cần tìm và không gian mục tiêu gia tăng. Mặc dù vậy đối với bài toán ước tính tham số đơn mục tiêu hàm mục tiêu vô hướng người hiệu chỉnh hệ thống vẫn có thể tìm được tập tham số chấp nhận được dựa trên phương pháp thử sai phương pháp đang sử dụng phổ biến ở nước ta hiện nay . Tuy nhiên chất lượng bộ tham số tìm được theo phương pháp thử sai lại phụ thuộc
