Bài viết khoa học phân tích quá trình xây dựng mô hình các hệ số điều hòa cầu từ các nguồn dữ liệu khác nhau và thực nghiệm tính toán giá trị dị thường độ cao tại khu vực Việt Nam theo sự thay đổi bậc tối đa của các hệ số điều hòa cầu. Kết quả nhận được cho thấy do chưa sử dụng dữ liệu đo trọng lực chi tiết, mô hình hệ số điều hòa cầu chỉ hiệu quả đến bậc khai triển 180. | Nghiên cứu NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH SỐ BẬC TỐI ĐA CỦA MÔ HÌNH HỆ SỐ ĐIỀU HÒA CẦU TRONG THỰC TẾ TÍNH TOÁN DỊ THƯỜNG ĐỘ CAO TRÊN LÃNH THỔ VIỆT NAM ThS. NGUYỄN TUẤN ANH Viện Khoa học Đo đạc và Bản đồ Tóm tắt Bài báo khoa học phân tích quá trình xây dựng mô hình các hệ số điều hòa cầu từ các nguồn dữ liệu khác nhau và thực nghiệm tính toán giá trị dị thường độ cao tại khu vực Việt Nam theo sự thay đổi bậc tối đa của các hệ số điều hòa cầu. Kết quả nhận được cho thấy do chưa sử dụng dữ liệu đo trọng lực chi tiết mô hình hệ số điều hòa cầu chỉ hiệu quả đến bậc khai triển 180. 1. Đặt vấn đề L ực hấp dẫn tạo nên thế năng tại 1 điểm trên bề mặt Trái Đất là một đại lượng vật lý tự nhiên tồn tại khách quan dưới sự tác động hỗn hợp bởi lực li tâm do chuyển động quay của Trái Đất lực hấp dẫn do các đối tượng vật chất phân bố trong lòng Trái Đất và lực hấp dẫn bởi các hành tinh trong vũ trụ. Tuy nhiên bằng việc đo đạc trọng lực tại các điểm khác nhau phân bố trên Trái Đất các nhà khoa học đã cố gắng xây dựng được mô hình các hệ số điều hòa cầu làm tham số cho việc tính toán mô tả được thế trọng trường Trái Đất bằng hàm toán học Hàm điều hòa cầu . Những nỗ lực ban đầu được đề xuất bởi Zhongolovich 1956 2 có thể đưa ra mô hình hệ số điều hòa cầu đến bậc thứ 8 từ một số điểm đo trọng lực mặt đất. Sau đó với sự phát triển của công nghệ vệ tinh ban đầu người ta thấy rằng các ảnh hưởng của trọng trường Trái Đất làm chệch hướng quỹ đạo vệ tinh bay quanh Trái Đất như vậy bằng các phép phân tích và tính toán tương quan cho phép xác định được trường trọng lực Trái Đất từ vệ tinh với độ bao phủ tốt hơn từ đó có thể xác định được các hệ số điều hòa cầu từ dữ liệu vệ tinh 2 . Các dữ liệu trọng lực vệ tinh cho phép xác định trường trọng lực Trái Đất với bước sóng dài ở đó bậc tối đa của các hệ số điều hòa cầu từ 4 vào năm 1960 đến 180 cho tới ngày nay khi các dữ liệu đo vệ tinh ngày càng hoàn thiện. Hình 1 Ảnh hưởng nhiễu quỹ đạo vệ tinh do trọng trường Trái Đất Người phản biện TS. Dương Chí Công
