Ai về Chiêm quốc hộ Huyền Trân? Salam! Hôm nay là ngày kỷ niệm 20 năm thành lập Văn Phòng Quốc Tế Champa (International Office of Champa), hãy cùng nhau hé mở cánh cửa bí mật vào một nền văn hoá rực rỡ, tưởng là bị lãng quên, đó là văn hoá Champa, mà ngưòi Việt quen gọi là Chiêm thành hay Chàm, Hời hay Lồi. Ngưòi Chàm tự gọi là Chăm hay Champa, tên một loài hoa. | Ai về Chiêm quốc hộ Huyền Trân Salam Hôm nay là ngày kỷ niệm 20 năm thành lập Văn Phòng Quốc Tế Champa International Office of Champa hãy cùng nhau hé mở cánh cửa bí mật vào một nền văn hoá rực rỡ tưởng là bị lãng quên đó là văn hoá Champa mà ngưòi Việt quen gọi là Chiêm thành hay Chàm Hời hay Lồi. Ngưòi Chàm tự gọi là Chăm hay Champa tên một loài hoa. Hoa champaca màu trắng vừa giống hoa ngọc lan vùa giống hoa sứ. Trong một chuyến đi cruise đầu năm 2008 tôi mang theo tập san Champaka bìa có in một bông hoa sứ. Một nhân viên người Bali mượn đọc và cho hay hoa champaca cũng là hoa của đảo Bali thuộc Indonesia. Anh cũng hiểu một số chữ Chàm in trong sách. Từ đó thủy thủ đoàn nguời Indonesian và tôi chào nhau theo kiểu Bali và Chàm cũng giống người Việt xá nhau khi vào chùa hai tay chắp truớc ngực đầu hơi cúi. Bông hoa và tay chắp như dấu hiệu văn hoá xuyên quốc gia bỗng dưng mang lại niềm vui dịu dàng suốt cuộc hải hành dù giữa một biển ngưòi xa lạ. Hương thơm của nền văn minh rực rỡ của vương quốc Champa xứ sở của trầm hương đã được nhiều nhà sử học và khảo cổ học nghiên cứu. Tuy nhiên sức tàn phá cuả thiên nhiên và con người thô bạo hơn đến nỗi một thi sĩ người Việt là Phan Ngọc Hoan yêu Champa đến lấy bút hiệu Chế Lan Viên đã ai oán kêu lên Chắc có lẽ linh hồn ta lay động Khi vội vàng trở lại nước non Chiêm Chiến tranh liên tục giữa hai nước láng giềng Chàm-Việt xảy ra hàng ngàn năm đã tàn phá cả hai dân tộc. Chỉ nhắc loáng thoáng đôi điều nơi Đại Việt Sử Ký Toàn Thư Đời Lê năm 982 .vua Lê Đại Hành chém Vua Chiêm là Phế Mị Thuế tại trận bắt sống quân giặc không biết bao nhiêu mà kể bắt được kỹ nữ trong cung trăm ngừoi và một thầy tăng người Thiên Trúc lấy các đồ quí mang về thu được vàng bạc của báu kể hàng vạn san phẳng thành trì phá huỷ tôn miếu vừa một năm thì trở về Kinh sư. Đời Lý năm 1044 vua Lý Thái Tôn mang quân đi đánh Chiêm Thành .Quách Gia chém đầu vua Chiêm là Sạ Đẩu. Bắt sống hơn 5 000 nguời còn thì bị quan quân giết chết máu đầy gươm giáo xác chất .
