Chủ nghĩa xã hội hiện thực thế giớí ra đờì cho đến nay đã gần 90 năm (1917-2006). Trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH) ở Liên Xô và các nước XHCN ở bên cạnh đạt được những thành tựu to lớn về nhiều mặt, có ý nghĩa lịch sử và có ý nghĩa quốc tế thì còn có một số khuyết, nhược điểm chậm được phát hiện và khắc phục cho nên đã gây ra sự trì trệ về kinh tế - xã hội rồi sau đó dẫn đến khủng hoảng. | Cuối cùng sự trì trệ, khủng hoảng về kinh tế-xã hội của các nước XHCN thời gian qua còn do sự duy ý chí, cứng nhắc, chủ quan. Biểu hiện của vấn đề này đó là việc các nước XHCN đã tự đề ra quy luật rồi buộc quá trình xây dựng CNXH phải tuân thủ; việc tất cả các nước đều xây dựng theo mô hình duy nhất: mô hình Liên Xô. Năm 1957 đại diện 12 Đảng Cộng sản cầm quyền đã có Hội nghị tại Matxcova. Tại Hội nghị đó các Đảng Cộng sản đã tự đề ra 9 quy luật và bắt buộc sự nghiệp xây dựng CNXH phải tuân thủ. Điều này làm hạn chế sự nghiệp xây dựng CNXH. Tất cả các nước XHCN trước đây còn xây dựng theo một mô hình duy nhất, mô hình Liên Xô. Trước hết phải thấy rằng mô hình này nó đúng cho Liên Xô nhưng đúng trong giai đoạn lịch sử nhất định. Việc duy trì mô hình này quá lâu ở Liên Xô, hơn nữa nó lại được áp dụng y nguyên vào các nước XHCN trong 1 thời gian dài, bất chấp điều kiện lịch sử cụ thể của các nước khác nhau. Chính điều này đã làm cho những hạn chế của mô hình Liên Xô càng có điều kiện bộc lộ, làm ảnh hưởng tiêu cực đến sự nghiệp xây dựng CNXH ở các nước. Đánh giá về mô hình Liên Xô người ta thấy nó có 5 hạn chế sau:
