Các đồng phân lập thể có công thức hoá học giống nhau và các nguyên tử liên kết với nhau theo cùng thứ tự, nhưng sự sắp xếp các nguyên tử trong không gian thì khác nhau, lam cho chúng không thể đặt chồng khít lên nhau được nên không thể lấy đồng thể bàn tay trái chồng lên phía trên bàn tay phải được. Có 2 loại đồng phân lập thể đó là đồng phân hình học và đồng phân quang học | stereoisomerism ĈӖNG PHÂN LҰP THӆ (The Young Vietnamese Chemistry Specialists) Các ÿӗng phân lұp thӇ có công thӭc hóa hӑc giӕng nhau và các nguyên tӱ liên kӃt vӟi nhau theo cùng thӭ tӵ, nhѭng sӵ sҳp xӃp các nguyên tӱ trong không gian thì khác nhau, làm cho chúng không thӇ ÿһt chӗng khít lên nhau ÿѭӧc(non-superimposable) nên không thӇ lҩy ÿӗng phân này ÿӇ chӗng khít lên trên ÿӗng phân kia ÿѭӧc, cNJng giӕng nhѭ không thӇ lҩy bàn tay trái chӗng lên phía trên bàn tay phҧi ÿѭӧc. Có hai loҥi ÿӗng phân lұp thӇ; ÿó là ÿӗng phân hình hӑc và ÿӗng phân quang hӑc. Ĉӗng phân hình hӑc Có ÿӗng phân hình hӑc là bӣi vì sӵ quay cӫa các nhóm thӃ xung quanh liên kӃt C=C các ÿӗng phân ÿѭӧc ÿһt tên là cis và trans tùy vào các nhóm thӃ là cùng phía hay khác phía Ví dө 1: trans-But-2-en Cis-But-2-en ĈLӇm chҧy=-106ºC ĈLӇm chҧy=-139ºC ¨Hf = ¨Hf = (entanpi) (entanpi) Chú ý rҵng ÿLӇm chҧy cao hѫn cӫa ÿӗng phân trans có nghƭa là phân tӱ có bӅ mһt rӝng Kѫn và kӃt quҧ là lӵc Van De Waals cNJng lӟn hѫn. Entanpi hình thành cӫa ÿӗng phân cis nhӓ hѫn có nghƭa là ÿӗng phân cis kém bӅn hѫn ÿӗng phân trans. Tính không bӅn cӫa ÿӗng phân cis là do lӵc ÿҭy xҧy ra giӳa hai nhóm CH3. Ví dө 2: cis -1,3-Diclorocyclopentan trans -1,3-Diclorocyclopentan Ĉӗng phân hình hӑc có thӅ ҧnh hѭӣng ÿӃn các phҧn ӭng hóa hӑc cӫa các ÿӗng phân, ví Gө nhѭ:cis-But-2-en dioic axít thì dӉ bӏ hydrat hóa hѫn là trans-But-2-en dioic axít bӣi vì 2 nhóm –OH nҵm cҥnh nhau trong ÿӗng phân cis. Ĉ͛ng phân l̵p th͋ Trang 1 stereoisomerism DӉ cis-But-2-en dioic axít Khó trans-But-2-en dioic axít Ĉӗng phân quang hӑc Ĉӗng phân quang hӑc là nhӳng ҧnh gѭѫng không thӇ chӗng khít lên nhau ÿѭӧc và ÿѭӧc mô tҧ nhѭ là các hình ҧnh không ÿӕi xӭng(chiral). Các phân tӱ không ÿӕi xӭng chӭa 4 nhóm khác nhau liên kӃt vӟi mӝt nguyên tӱ Carbon: *ѭѫng Ví dө: 2-metylbutan-1-ol có chӭa mӝt hӛn hӧp 1:1 cӫa hai ÿӗng phân quang hӑc: (-)-2-metylbutan-1-ol (+)-2-metylbutan-1-ol Dung dӏch cӫa các ÿӗng phân quang hӑc là nhӳng chҩt quang hoҥt .
