CHƯƠNG IV - ẢNH HƯỞNG CỦA SỰ CHU CHUYỂN ĐỐI VỚI TỶ SUẤT LỢI NHUẬN

{Trong quyển II, chúng tôi đã nghiên cứu ảnh hưởng của chu chuyển đối với sự sản xuất ra giá trị thặng dư, tức là sản xuất ra lợi nhuận. Có thể tóm tắt ảnh hưởng đó lại như thế này: chu chuyển đòi hỏi một khoảng thời gian nhất định, nên không thể sử dụng cùng một lúc tất cả tư bản vào sản xuất; do đó, một bộ phận tư bản thường xuyên phải nằm rỗi, hoặc là dưới hình thức tư bản - tiền tệ, dự trữ nguyên liệu, tư bản - hàng hóa đã chế tạo. | BiÖn ph¸p chÝnh ®Ó rót ng¾n thêi gian s¶n xuÊt lµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, c¸i mµ ng­êi ta th­êng quen gäi lµ sù tiÕn bé cña c«ng nghiÖp. NÕu ®iÒu ®ã kh«ng ®ång thêi dÉn ®Õn chç lµm cho toµn bé t­ b¶n ®Çu t­ t¨ng lªn rÊt m¹nh do viÖc mua s¾m nh÷ng m¸y mãc ®¾t tiÒn, ., vµ do ®ã kh«ng lµm h¹ tû suÊt lîi nhuËn tÝnh theo toµn bé t­ b¶n, th× tû suÊt ®ã thÕ nµo còng ph¶i t¨ng lªn. Vµ râ rµng ®ã chÝnh lµ tr­êng hîp cña nhiÒu thµnh tùu míi cña ngµnh luyÖn kim vµ ngµnh c«ng nghiÖp hãa chÊt. Nh÷ng ph­¬ng ph¸p míi t×m ra trong viÖc chÕ t¹o s¾t vµ thÐp do BÐt-x¬-men, Xi-men-x¬, Gin-cri-xt¬ - T«m-m¸t, . víi mét sù chi phÝ t­¬ng ®èi nhá, ®· rót xuèng møc tèi thiÓu nh÷ng qu¸ tr×nh qu¸ dµi tr­íc ®©y. ViÖc dïng nhùa h¾c Ýn cña than ®¸ ®Ó chÕ t¹o ra chÊt a-li-da-rin, tøc thuèc nhuém ®á mµu thiªn th¶o, ®· khiÕn cho ng­êi ta b©y giê cã thÓ - b»ng c¸ch sö dông nh÷ng thiÕt bÞ c«ng nghiÖp tr­íc ®©y vÉn dïng cho nh÷ng chÊt thuèc nhuém kh¸c rót tõ trong nhùa h¾c Ýn ra - chØ trong mÊy tuÇn lÔ ®¹t mét kÕt qu¶ mµ tr­íc ®©y ph¶i mÊt hµng mÊy n¨m míi cã ®­îc; tr­íc ®©y, ph¶i mÊt mét n¨m cho c©y thiªn th¶o mäc, vµ sau ®ã, ph¶i ®Ó mÊy n¨m cho rÔ nã giµ råi míi ®em dïng vµo ngµnh nhuém ®­îc.