Dioxin là sản phẩm phụ không mong muốn của các ngành công nghiệp liên quan đến Clo như công nghiệp sản xuất nhựa PVC; thuốc trừ sâu, đốt chất thải đồ nhựa, công nghiệp sản xuất đồ nhựa và tẩy trắng giấy Dạng độc nhất của dioxin là 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD). Thập niên 40 -50: Thuốc diệt cỏ 2, 4, 5-trichlorophenoxyacetic acid (2,4,5-T) được sử dụng như là chất làm rụng lá màu da cam trong chiến tranh Việt Nam. Dioxin được hình thành khi những hợp chất có chứa clo bị tác động bởi nhiệt độ cao hay được xúc tác. | NHIỄM ĐỘC DIOXIN VÀ CÁC HỢP CHẤT CÓ ĐỘC TÍNH GIỐNG DIOXIN DO Ô NHIỂM MÔI TRƯỜNG THANH LIÊM Bộ môn Dinh dưỡng Khoa Chăn nuôi Thú Y Trường Đại học Nông Lâm CẤU TRÚC HÓA HỌC VÀ CÁC ĐẶC TÍNH CỦA DIOXIN 2,3,7,8-Tetrachlorodibenzo-p-dioxin Dẫn xuất này là dạng độc nhất của dioxin Các hợp chất giống dioxin Dioxin-like Compounds (DLCs) 135 75 209 Tổng 1 Decachloro 3 Nonachloro 1 1 12 Otachloro (O) 4 2 24 Heptachloro (Hp) 16 10 42 Hexachloro (Hx) 28 14 46 Pentachloro (P) 38 22 42 Tetrachloro(Tr) 28 14 24 Trichloro(T) 16 10 12 Dichloro (D) 4 2 3 Monochloro (M) PCDF PCDD PCB Số lượng các dẫn xuất hình thành trong phản ứng tổng hợp Các đồng đẳng hóa học O O 9 6 7 8 1 4 2 3 PCDD O 9 6 7 8 1 4 3 2 PCDF Cấu trúc khung hóa học của PCDD và PCDF Các vị trí đánh số là vị trí mà chlor có thể gắn lên, càng gắn nhiều thì hợp chất càng độc và càng bền vững So sánh mức độ gây độc (độc lực) của các dẫn xuất của dioxin (Nguồn ATSDR, 1997). 100 1,2,3,4,7,8, 9-heptachlor-DE . | NHIỄM ĐỘC DIOXIN VÀ CÁC HỢP CHẤT CÓ ĐỘC TÍNH GIỐNG DIOXIN DO Ô NHIỂM MÔI TRƯỜNG THANH LIÊM Bộ môn Dinh dưỡng Khoa Chăn nuôi Thú Y Trường Đại học Nông Lâm CẤU TRÚC HÓA HỌC VÀ CÁC ĐẶC TÍNH CỦA DIOXIN 2,3,7,8-Tetrachlorodibenzo-p-dioxin Dẫn xuất này là dạng độc nhất của dioxin Các hợp chất giống dioxin Dioxin-like Compounds (DLCs) 135 75 209 Tổng 1 Decachloro 3 Nonachloro 1 1 12 Otachloro (O) 4 2 24 Heptachloro (Hp) 16 10 42 Hexachloro (Hx) 28 14 46 Pentachloro (P) 38 22 42 Tetrachloro(Tr) 28 14 24 Trichloro(T) 16 10 12 Dichloro (D) 4 2 3 Monochloro (M) PCDF PCDD PCB Số lượng các dẫn xuất hình thành trong phản ứng tổng hợp Các đồng đẳng hóa học O O 9 6 7 8 1 4 2 3 PCDD O 9 6 7 8 1 4 3 2 PCDF Cấu trúc khung hóa học của PCDD và PCDF Các vị trí đánh số là vị trí mà chlor có thể gắn lên, càng gắn nhiều thì hợp chất càng độc và càng bền vững So sánh mức độ gây độc (độc lực) của các dẫn xuất của dioxin (Nguồn ATSDR, 1997). 100 1,2,3,4,7,8, 9-heptachlor-DE 0,05 20 1,2,3,7,8-pentachloro-DF 0,1 10 1,2,3,7,8,9-hexachloro-DF 0,1 10 2,3,7,8-tetrachloro-DF 0,5 2 2,3,4,7,8-pentacholro-DF ② 0,00003 30000 2,3,7-trichloro-DD 0,00089 1125 1,2,4,7,8-pentachloro-DD 0,01 100 1,2,3,4,6,7,8-heptachloro-DD 0,1 10 1,2,3,7,8,9-hexachloro-DD 0,2 5 1,2,3,7,8-pentachloro-DD 1 1 2,3,7,8-tetrachloro-DD ① Đương lượng độc lực TEQ (TEFi) Liều gây chết 50%, LD50 Hợp chất (Dẫn xuất dioxin) ①. DD = dibenzo-p-dioxin ②. DF = dibenzofuran ATSDR (Agency for Toxic Substances and Disease Registry) Bảy hợp chất hóa học độc hại gây chết người bậc nhất 4 x 10-1 Sarin * 4 x 10-1 Bufotoxin 2 x 10-1 Muscarine 3 x 10-2 Dioxin * 3 x 10-4 Diphtheria toxin 5 x 10-6 Tetanus toxin A 3 x 10-8 Botulinum toxin A LD50 mg/kg First seven Explain LD50 – established on cats or rats/mice * denotes synthetic Dioxin most toxic man-made compound – but 1 million times less deadly than botulinum – name from the latin for sausage where first recognized.
