Will Durant Lịch Sử Văn Minh Trung Hoa Dịch giả: Nguyễn Hiến Lê CHƯƠNG I (2) 4. Buổi đầu văn minh Trung Hoa Thời phong kiến – Một vị sư biểu – Tục lệ và pháp luật chống đối nhau – Văn hoá và sự hỗn loạn | Will Durant Lịch Sử Văn Minh Trung Hoa Dịch giả Nguyễn Hiến Lê CHƯƠNG I 2 4. Buổi đầu văn minh Trung Hoa Thời phong kiến - Một vị sư biểu - Tục lệ và pháp luật chống đối nhau -Văn hoá và sự hỗn loạn - Các bài thơ tình trong Kinh Thi Các tiểu quốc thời phong kiến ấy trong gần một ngàn năm tạo cho Trung Hoa được một tổ chức chính trị đặc biệt. Chúng không phải do nhà Chu nhất đán thành lập nên mà lần lần thành hình từ lâu đời. Mới đầu trong những cộng đồng canh tác thời sơ khai có kẻ yếu người mạnh một mặt kẻ mạnh muốn nuốt lần kẻ yếu mặt khác các bộ lạc phải họp nhau lại dưới sự chỉ huy của một thủ lãnh để bảo vệ đồng ruộng khỏi bị các rợ xung quanh xâm chiếm. Có thời người ta đếm được một ngàn bảy trăm nước nhỏ như vậy mỗi nước gồm một vòng thành chung quanh có đất trồng trọt phía ngoài là một vòng làng xóm có hào luỹ. Lần lần những nước nhỏ gom lại còn năm mươi lăm nước chư hầu chiếm khu vực mà ngày nay là tỉnh Hà Nam và các miền lân cận thuộc các tỉnh Sơn Tây Thiểm Tây Sơn Đông. Hai nước chư hầu mạnh nhất là Tề tạo được một chính thể đặc biệt cho Trung Hoa - và Tần sau này chiếm tất cả các nước chư hầu khác thống nhất Trung Hoa do đó mà Trung Hoa được phương Tây biết và gọi là nước Tần Chine China 1 . Nhä to chnc dai tai cua Te la Quan Trong tuong quoc cua Te Hoän Cong. Moi dau ong theo cong th Cu anh hay em cua Hoän Cong. Hai anh em tranh ngoi nhau trong mot trän danh Quan Trong suyt giet chet Hoän Cong. Nhung sau Hoän Cong thäng bat duoc Quan Trong tha toi cho vä phong läm Tuong quoc. Quan Trong thay doi cach che tao khi gioi vä dung cu khong dung dong do mä dung sät 2 roi ban lenh chi quoc gia moi duoc khai thac cac mo sät vä läm muoi Te d giap bien nen co muoi nho vay mä nuoc Te manh len. Ong ta lai danh thue ca muoi tien bac de co tien giup nguoi ngheo vä thudng nhung nguoi co täi co cong . Trong thoi gian cam quyen kha däi cua ong Te thänh mot nuoc thinh tri tien te vung väng van hoa phat trien. Khong th it khi khen cac chinh tri gia 3 mä phai khen Quan .
