Will Durant Lịch Sử Văn Minh Trung Hoa Dịch giả: Nguyễn Hiến Lê CHƯƠNG III (3) IV. HOẠ 1. Các bậc thầy trong ngành hoạ Trung Hoa Cố Khải Chi “Hoạ sĩ lớn nhất, thiên tài hay cuồng nhân” – Bức tiểu hoạ của Hàn Dũ – Phái cổ điển và phái lãng mạn – Vương Duy – Ngô Đạo tử Huy Tôn, nghệ sĩ hoàng đế - Các bậc thầy đời Tống Phương Tây phải mất bao nhiêu lâu mới quen với môn hoạ Trung Hoa, điều đó không đáng trách vì quan niệm về hoạ của Trung Hoa khác. | Will Durant Lịch Sử Văn Minh Trung Hoa Dịch giả Nguyễn Hiến Lê CHƯƠNG III 3 IV. HOẠ 1. Các bậc thầy trong ngành hoạ Trung Hoa Cố Khải Chi Hoạ sĩ lớn nhất thiên tài hay cuồng nhân - Bức tiểu hoạ của Hàn Dũ - Phái cổ điển và phái lãng mạn - Vương Duy - Ngô Đạo tử -Huy Tôn nghệ sĩ hoàng đế - Các bậc thầy đời Tống Phương Tây phải mất bao nhiêu lâu mới quen với môn hoạ Trung Hoa điều đó không đáng trách vì quan niệm về hoạ của Trung Hoa khác xa của chúng ta từ nguyên tắc tới phương pháp. Trước hết các hoạ sĩ Đông Á không bao giờ vẽ trên vải có thời như thời ảnh hưởng đạo Phật lấn át tất cả họ vẽ trên tường bích hoạ gần đây họ vẽ trên giấy nhưng xét chung thì họ vẽ trên lụa mà thứ này không được bền thành thử về lịch sử môn hoạ họ chỉ còn giữ được những hồi kí cùng giai thoại. Điểm thứ nhì là các bức hoạ Trung Hoa cho ta một cảm tưởng rất nhẹ cực kì mỏng mảnh đa số là những bức bằng thuốc màu thuỷ thái hoạ và họ không dùng những màu mạnh mẽ nóng như các tranh sơn màu của Âu châu. Người Trung Hoa cũng đã thử dùng sơn màu nhưng rồi bỏ ngay vì cách này khó quá thô quá đối với tinh thần thích sự tinh tế của họ. Họ cho hoạ pháp ít nhất trong những hình thức đầu tiên chỉ là một lối thư pháp viết chữ họ vẽ bằng cây bút dùng để viết và nhiều bức hoạ bất hủ của họ chỉ là những bức tranh vẽ bằng bút mực 1 . Sau cùng những bức hoạ đẹp nhất của họ thường bị họ giấu không cho khách du lịch nước ngoài thấy. Vì họ không treo tranh lên tường trong nhà hoặc trong tàng cổ viện mà cuốn lại cất kĩ chỉ mở ra coi khi có một cuộc thưởng lãm nghệ thuật như chúng ta lấy sách trong một ngăn tủ mở ra đọc. Những bức hoạ cuốn lại đó được bồi bằng giấy hay lụa và họ đọc chúng cũng như đọc một bài thơ bài văn viết tay đôi khi họ cũng treo trên tường nhưng chỉ những bức nhỏ thôi rất ít khi họ đóng khung đôi khi họ vẽ lên một bức bình phong một loạt tranh. Cuối đời Tống đã có tới mươi ba phái nhỏ subdivision và vô số hình thức. Theo các sách Trung Hoa thì hoạ là một nghệ thuật riêng biệt đã được trọng .
