Theo Y Học Cổ Truyền - Thiên ’Tuyên Minh Ngũ Khí Luận’ (T. Vấn 23) ghi: 'Tâm chủ mạch', dựa vào câu này, sách 'Mạch Học Giảng Nghĩa' giải thích như sau: “Mạch với Tâm có quan hệ với nhau theo từng nhịp thở. Tâm lại có quan hệ mật thiết với toàn bộ cơ thể. Vì vậy, cơ thể bị bệnh chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến mạch”. - Thiên ‘Mạch Yếu Tinh Vi Luận’ (T. Vấn 17) ghi: “Mạch là phủ của huyết, mạch Trường thì khí được trường, mạch Đoản thì khí bị bệnh, mạch Sác. | MẠCH HỌC CƠ CHẾ CỦA MẠCH a- Theo Y Học Cổ Truyền - Thiên Tuyên Minh Ngũ Khí Luận T. Vấn 23 ghi Tâm chủ mạch dựa vào câu này sách Mạch Học Giảng Nghĩa giải thích như sau Mạch với Tâm có quan hệ với nhau theo từng nhịp thở. Tâm lại có quan hệ mật thiết với toàn bộ cơ thể. Vì vậy cơ thể bị bệnh chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến mạch . - Thiên Mạch Yếu Tinh Vi Luận T. Vấn 17 ghi Mạch là phủ của huyết mạch Trường thì khí được trường mạch Đoản thì khí bị bệnh mạch Sác thì tâm phiền mạch Đại thì bệnh đang tiến triển. - Sách Mạch Học Giảng Nghĩa giải thích ý của thiên 17 sách Tố Vấn như sau Mạch là phủ của huyết Vinh khí dựa vào mà đi trong mạch Vệ khí dựa vào mà đi ở ngoài. Mạch theo khí đi huyết theo mạch chạy. Vinh Vệ điều hòa khí và huyết thông ứng đó là người bình thường . b- Theo Y Học Hiện Đại Qua nghiên cứu một số mạch YHCT bằng các thiết bị hiện đại sách Tân Biên Trung Y Học Khái Yếu 1973 Trung Y Học Cơ Sở 1974 và sách Trung Y Biện Chứng Luận Trị Giảng Nghĩa 1976 cùng nhận định Những liên quan về hình ảnh điện tim tiếng tim ghi đồng thời với đường cong động mạch cảnh và động mạch quay nói lên trương lực tăng hoặc giảm của mạch. làm ảnh hưởng trực tiếp đến sự thay đổi hình thái của mạch. Những sự thay đổi đó hoặc do bệnh của tim mạch gây ra hoặc do bệnh của toàn thân tác động đến tim mạch gây ra. Ngoài ra yếu tố thần kinh tâm lý thời tiết. cũng có thể ảnh hưởng đến sự thay đổi của mạch. Thí dụ Khi theo dõi mạch PHÙ các tác giả nhận thấy Mạch PHÙ có thể phát sinh do Lượng máu ở tim tống ra được tăng lên. Sức co bóp của thành mạch kém. Hoặc sự thay đổi của mạch TRẦM có thể do Lượng máu ở tim tống ra bình thường hoặc hạ thấp. Các mạch máu ngoại biên co .
