Hoàng Đế hỏi rằng: Phương pháp chẩn mạch, như thế nào? [1] Kỳ Bá thưa rằng: Phương pháp chẩn mạch, nên chọn về lúc sáng sớm; lúc đó; âm khí chửa động, dương khí chửa tán, uống ăn chưa dùng, “kinh mạch” chưa thịnh, “lạc mạch” điều hòa, khí huyết chưa đó mới có thể chẩn mạch của người có bệnh [2]. “Thiết mạch” để nhận xét âm dương của năm Tàng động tĩnh thế nào, “quan sắc” để nhận xem hình thể của bệnh nhân thịnh suy thế Tàng hữu dư, hay bấc túc, sáu phủ. | SÁCH TỐ VẤN Thiên mười bảy MẠCH YẾU TINH VI LUẬN Hoàng Đế hỏi rằng Phương pháp chẩn mạch như thế nào 1 Kỳ Bá thưa rằng Phương pháp chẩn mạch nên chọn về lúc sáng sớm lúc đó âm khí chửa động dương khí chửa tán uống ăn chưa dùng kinh mạch chưa thịnh lạc mạch điều hòa khí huyết chưa đó mới có thể chẩn mạch của người có bệnh 2 . Thiết mạch để nhận xét âm dương của năm Tàng động tĩnh thế nào quan sắc để nhận xem hình thể của bệnh nhân thịnh suy thế Tàng hữu dư hay bấc túc sáu phủ cường kiện hay suy cả lại để cùng xem xét và quyết tử sinh 1 3 . Mạch là một cái kho của huyết 4 . Mạch trường thời khí vượng mạch đoản thời khí bệnh mạch sác thời tâm phiền 5 . Mạch Đại thời bệnh tiến 6 . Mạch ở Thốn khẩu thịnh thời khí bốc lên 7 . Mạch ở xích trung thịnh thời khí thụt xuống thành bệnh trướng 8 . Mạch Đại thời khí suy mạch tế thời khí ít mạch sác thời tâm thống 9 . Mạch cuồn cuộn đến tuôn như suối nước chảy đó là bệnh tăng tiến mà sắp tới lúc tệ bại mạch đi lườn lượt thẳng như dây cung tức là cái triệu chứng của sự chết 1 10 . Năm sắc hiện ra ngoài mặt đó là cái tinh hoa của khí 11 . Sắc xinh muốn được như lụa trắng bọc chu sa không muốn như cục son 12 . Sắc trắng muốn được màu lông ngỗng không muốn như hạt muối 13 . Sắc xanh muốn được như mầu ngọc bích không muốn như sắc chàm 14 . Sắc vàng muốn được như the trắng bọc Hồng hoàng không muốn như Hoàng thổ 15 . Sắc đen muốn được như màu sơn then không muốn như nhọ nóùài 16 . Nếu cái tinh hoa của năm sắc hiện cả ra ngoài thời không thể thọ được 17 . Cái khí tinh minh của năm Tàng cốt nhờ nó để nhận biết muôn vật chia rõ trắng đen nhận rõ ngắn dài. Nếu lại coi dài là ngắn coi trắng như tức là cái triệu chứng khí tinh minh của năm Tàng đã suy kiệt 18 . Năm Tàng là cơ quan ẩn khuất ở bên trong nhưng tiếng nói và sắc mặt đôi phen vẫn phát hiện ra bên ngoài 19 . Phàm người trung thịnh tàng mãn do khí thắng mà lại bị thương về sự khủng thuộc thận nghe tiếng nói văng vẳng như người ở trong nhà nói vọng .
