Sự dẫn vào các tàng của năm vị: Toan vào Can, Tân vào Phế, Khổ vào Tâm, Hàm vào Thận, Cam vào Tỳ [1]. Năm khí gây nên bệnh: Tâm phát ra chứng nấc, Phế phát ra chứng khái: Can phát ra chứng nóä, muốn nóùi luôn. Tỳ phát ra chứng miệng thường phải nuốt nước miếng, Thận phát ra chứng hay vươn vai và hắt hơi. Vị phát ra chứng khí nghịch, chứng ọe (ợ) và chứng khủng (sợ), Đại trường, Tiểu trướng phát ra chứng tiết (tả). Hạ tiêu ràn thành chứng thủy, Bàng quang không lợi. | SÁCH TỐ VẤN Thiên hai mươi ba TUYÊN MINH NGŨ KHI Sự dẫn vào các tàng của năm vị Toan vào Can Tân vào Phế Khổ vào Tâm Hàm vào Thận Cam vào Tỳ 1 . Năm khí gây nên bệnh Tâm phát ra chứng nấc Phế phát ra chứng khái Can phát ra chứng nóă muốn nóùi luôn. Tỳ phát ra chứng miệng thường phải nuốt nước miếng Thận phát ra chứng hay vươn vai và hắt hơi. Vị phát ra chứng khí nghịch chứng ọe ợ và chứng khủng sợ Đại trường Tiểu trướng phát ra chứng tiết tả . Hạ tiêu ràn thành chứng thủy Bàng quang không lợi thành chứng long tiểu tiện vít đau hoặc bất cước tức tiểu tiện bất cấm và di niệu xón đái Đởm phát ra chứng Nóă. Đó là năm bệnh của 5 Tàng hợp với khí của năm hành 2 . Tinh của năm tàng cùng dồn lại sẽ phát các chứng Tinh khí dồn lên Tâm thời thành chứng hay hỷ dồn lên Phế thời thành chứng hay bị dồn lên Tỳ thời thành chứng hay Uùy dồn xuống Thận thời thành chứng hay khủng Năm chứng dồn đó bởi vì hư mới có thể dồn 3 . Năm sự chết của năm Tàng Tâm ghét nhiệt. Phế ghét hàn Can ghét phong Tỳ ghét thấp Thận ghét táo 4 . Năm Tàng hóa ra các chất lỏng Tâm hóa ra hãn Phế hóa ra thế nước mũi Can hóa ra lệ nước mắt Tỳ hóa diên nước dãi . Thận hóa ra thóa nước miếng 5 . Sự cấm kỵ của năm Vị vị Tân dẫn vào khí khi mắc bệnh không nên ăn nhiều vị tân vị hàm dẫn vào huyết huyết mắc bệnh không nên ăn nhiều vị hàm vị khổ dẫn vào xương xương mắc bệnh không nên ăn nhiều vị cam vị toan dẫn vào Cân cân mắc bệnh không nên ăn nhiều vị toan 6 . Các chứng bệnh phát ra ở 5 tàng Thận âm mắc bệnh phát ra ở cốt Tâm dương mắc bệnh phát ra ở huyết Tỳ âm mắc bệnh phát ra ở nhục Can dương mắc bệnh phát về mùa Đông Phế âm mắc bệnh phát về mùa Hạ 7 . Năm sự rối loạn phát sinh bởi tà khí Tà lấn vào Dương thời phát bệnh cuồng tà lấn vào âm thời phát bệnh Tý dương khí dồn lên thời phát chứng đau ở đầu âm khí dồn lên thành chứng không nóùi được. Tà ở dương phận lấn vào âm thời bệnh nhân yên tĩnh tà ở âm phận lấn vào dương thời bệnh nhân hay nóâ 8 . Năm tà khí hiện ra mạch Mùa Xuân hiện mạch của mùa Thu mùa Hạ hiện
