Hoàng Đế hỏi: Thái Aâm, Dương minh làm biểu lý, cùng là mạch của Tỳ, Vị. Đến lúc sinh bệnh lại khác nhau, là vì sao? [1] Kỳ Bá thưa rằng: Aâm dương khác vị, thay đổi nhau thực hư, thay đổi nhau thuận nghịch, hoặc do bên trong phát ra, hoặc do bên ngoài phạm vào. Nơi phát sinh khác nhau nên bệnh danh cũng khác [2]. Hoàng Đế hỏi: Xin cho biết cái chỗ khác thế nào? [3] Kỳ Bá thưa rằng: Dương thuộc thiên khí, chủ về bên ngoài, âm thực địa khí chủ về bên trong. | SÁCH TỐ VẤN Thiên hai mươi chín THÁI ÂM DƯƠNG MINH Hoàng Đế hỏi Thái Aâm Dương minh làm biểu lý cùng là mạch của Tỳ Vị. Đến lúc sinh bệnh lại khác nhau là vì sao 1 Kỳ Bá thưa rằng Aâm dương khác vị thay đổi nhau thực hư thay đổi nhau thuận nghịch hoặc do bên trong phát ra hoặc do bên ngoài phạm vào. Nơi phát sinh khác nhau nên bệnh danh cũng khác 2 . Hoàng Đế hỏi Xin cho biết cái chỗ khác thế nào 3 Kỳ Bá thưa rằng Dương thuộc thiên khí chủ về bên ngoài âm thực địa khí chủ về bên trong 4 . Dương đạo thời thực âm đạo thời hư 5 . Nếu do tặc phong hư tà phạm vào thời dương nếu do ăn uống không chừng mực khỏi cư không điều độ thời âm chịu đựng 6 . Dương chịu đựng thời vào sáu Phủ âm chịu đựng thời vào năm Tàng 7 . Vào sáu Phủ thời mình nóùng thường không thể nằm hơi thở gấp và khó khăn 8 . Vào năm Tàng thời đầy nghẽn bế tắc ở dưới thành chứng xôn tiết lâu thành Trướng tích 9 . Hậu chủ về về thiện khí Yết chủ về địa khí 10 . Dương chịu đựng phong khí Aâm chịu đựng thấp khí 11 . Aâm khí từ chân dẫn lên đến đầu rồi quay xuống theo cách tay đến đầu ngón tay. Dương khí do từ nay dẫn lên đến đầu rồi quay xuống đến chân. Cho nên nóùi bệnh thuộc dương dẫn lên bộ phận trên lâu rồi quay trở xuống bệnh thuộc âm dẫn xuống bộ phận dưới lâu rồi quặt trở lên 12 . Cho nên bị thương vì phong bộ phận trên mắc trước bị thương vì thấp bộ phận dưới mắc trước 13 . Hoàng Đế hỏi Tỳ mắc bệnh mà tứ chi không cử động được là vì sao 14 Kỳ Bá thưa rằng Tứ chi đều nhờ khí ở Vị mà không thể tự dẫn đến kinh phải nhờ Tỳ mới dẫn đến được. Giờ Tỳ mắc bệnh không thể vì Vị dẫn tân dịch tứ chi không được nhờ khí của thủy cốc khí do đó kém sút đường mạch không thông cân cốt cơ nhục đều không có khí để thấm nhuần nên không cử động được 15 . Hoàng Đế hỏi Tỳ không chủ về mùa nào là vì sao 16 Kỳ Bá thưa rằng Tỳ thuộc Thổ chủ về trung ương thường do bốn mùa để phân tưởng về bốn Tàng mỗi Tàng đều ký trị mưới tám ngày nên không riêng chủ về mùa nào 17
