Tần Thuỷ Hoàng diệt lục quốc rồi, bỏ hết chế độ cũ, tập trung quyền hành, lập chế độ quân chủ chuyên chế[1], dùng hình pháp mà trị thiên hạ, và nghe lời tâu này của Lý Tư mà thống nhất tư tưởng: “Tôi (Lý Tư) xin phát lệnh rằng: Sử quan thấy sách gì không phải là sách của nhà Tần thì đốt hết cả. Sách gì không phải là quan bác sĩ được phép giữ mà trong thiên hạ chứa giấu như Thi, Thư, cùng Bách gia ngữ, phải đem đến quan Thuỷ uý đốt hết. Ai. | Vài nét sơ lược về sự Phát triển của Triết học Trung Hoa TỪ TẦN HÁN TỚI ĐƯỜNG Tần Thuỷ Hoàng diệt lục quốc rồi bỏ hết chế độ cũ tập trung quyền hành lập chế độ quân chủ chuyên chế 1 dùng hình pháp mà trị thiên hạ và nghe lời tâu này của Lý Tư mà thống nhất tư tưởng Tôi Lý Tư xin phát lệnh rằng Sử quan thấy sách gì không phải là sách của nhà Tần thì đốt hết cả. Sách gì không phải là quan bác sĩ được phép giữ mà trong thiên hạ chứa giấu như Thi Thư cùng Bách gia ngữ phải đem đến quan Thuỷ uý đốt hết. Ai dám nói thầm với nhau sách Thi Thư thì chém bỏ xác ngoài chợ ai lấy đời xưa để chê bai đời nay thì giết cả họ. Kẻ lại có thấy hoặc biết mà không tố giác đều phải chịu chung một tội. Lệnh xuống ba mươi ngày mà không chịu đốt thì gọt đầu bôi đen bắt đi làm phu. Những sách để lại là sách thuốc sách bói sách trồng cây. Ai muốn học pháp lệnh thì phải lấy kẻ lại làm thầy 2 . Do đó có vụ chôn Nho và đốt sách. Sử chép 460 người phạm cấm bị chôn ở Hàm Dương nhiều người khác bị đày ra ngoài biển. Nhiều nhà cho rằng chính sách bạo tàn đó làm cho triết học Trung Quốc suy. Nhưng cứ lấy lý mà xét thì nhà Tần giữ ngôi Hoàng đế không được lâu trước sau có 15 năm -221 -206 mà từ đời Nhị thế -209 trở đi trong nước lại loạn lạc có thì giờ đâu mà tổ chức được quốc gia cho đàng hoàng thi hành được pháp lệnh cho triệt để số nhà Nho và sách tất vẫn còn nhiều mà 460 người bị chôn đó chưa chắc thảy đã là Nho gia. Vả lại Tần chỉ muốn thống nhất tư tưởng thôi chứ không diệt bọn trí thức tại triều đình còn vẫn giữ kinh sách của các thời trước ai muốn học thì vẫn có trường dạy. Vậy nguyên nhân đốt sách chôn Nho chỉ là phụ. Nguyên nhân chính có lẽ là thời trước các triết gia đua nhau đưa ra các học thuyết để cứu quốc thống nhất quốc gia gây lại trật tự nay nước đã thống nhất thì những vấn đề đó coi như đã giải quyết xong. Có vấn đề mới chăng là vấn đề diệt Tần tàn bạo và vấn đề này Trần Thiệp Hạng Võ Lưu Bang đã nghĩ tới. Trong đời Tần và đầu đời Tây Hán Mặc học suy luôn. Lão Nho Pháp Âm dương gia
