Tóm lại, trải hai ngàn rưỡi năm, triết học Trung Hoa mới đầu bồng bột phát triển trong một thời kỳ quá độ (từ phong kiến bước sang quân chủ chuyên chế), rồi tiến tới một thời kỳ quá độ khác (từ quân chủ chuyên chế sang dân chủ). Ta có thể phân biệt ba giai đoạn lớn: 1. Thời đại Tiên Tần. Nho giáo xuất hiện sớm nhất, có tính cách ôn hoà, chiết trung; rồi tới hai triết thuyết cực đoạn: một của Mặc, cực hữu vi; một của Lão, vô vi (nghĩa là phóng nhiệm, không làm gì ngược. | Vài nét sơ lược về sự Phát triển của Triết học Trung Hoa KẾT Tóm lại trải hai ngàn rưỡi năm triết học Trung Hoa mới đầu bồng bột phát triển trong một thời kỳ quá độ từ phong kiến bước sang quân chủ chuyên chế rồi tiến tới một thời kỳ quá độ khác từ quân chủ chuyên chế sang dân chủ . Ta có thể phân biệt ba giai đoạn lớn 1. Thời đại Tiên Tần. Nho giáo xuất hiện sớm nhất có tính cách ôn hoà chiết trung rồi tới hai triết thuyết cực đoạn một của Mặc cực hữu vi một của Lão vô vi nghĩa là phóng nhiệm không làm gì ngược với thiên nhiên và không can thiệp đến việc dân . Nho chia làm hai Mạnh chủ trương tính thiện và trọng dân quyền Tuân chủ trương tính ác và tôn quân quyền. Mặc cũng chia làm hai một chuyên về tôn giáo một chuyên về tri thức luận Biệt Mặc chống với phái Danh gia mà đại biểu là Công Tôn Long. Lão giáo không tách ra nhiều phái mà càng tiến sâu vào thuyết vô vi đưa tới tư tưởng hoài nghi yếm thế triệt để tự do và bình đẳng của Trang Tử. Đồng thời xuất hiện thêm hai phái nữa một gồm những nhà chính trị chuyên môn gọi là Pháp gia một phái chỉ bàn về âm dương ngũ hành gọi là Âm dương gia. Cuối đời Chiến Quốc Hàn Phi trong phái Pháp gia mượn những tư tưởng của Tuân Mặc và Trang lập ra một học thuyết tuy không có gì mới mẻ nhưng đã giúp Tần thống nhất được Trung Quốc. 2. Thời đại từ Hán tới Đường là giai đoạn thứ nhì. Phái Mặc tiêu trầm luôn cùng với phái Danh gia. Phái Pháp gia đóng xong vai trò chính trị rồi không còn giữ một địa vị gì trong triết học nữa. Rốt cuộc chỉ còn Nho Lão Âm dương gia. Về chính trị Nho gia hợp với Pháp gia được trọng dụng hơn cả nhờ công của Đổng Trọng Thư đời Hán về triết học Nho pha với Lão và Âm dương gia khá thịnh trong đời Hán rồi lần lần suy. Ở đầu đời Hán Lão hợp với Âm dương gia mất lần tính cách triết học thành một tôn giáo thiên về phép tu tiên và luyện đan tức Đạo .
