Phần II-XII trình bày về Các cây thuốc và vị thuốc chữa đau dạ dày. Bài giảng Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam do Giáo sư Tiến sĩ Đỗ Tấn Lợi chủ biên. Nhà xuất bản Y học năm 2004. Tài liệu dành cho sinh viên ngành Y, chuyên ngành Y học cổ truyền tham khảo học tập mở mang kiến thức. | XII. CÁC CÂY THUỐC VÀ VỊ THUỐC CHỮA ĐAU DẠ DÀỸ CÂY KHÔI Còn gọi là cây độc lực đơn tướng quân. Tên khoa học Ardisia sylvestris Pitard. Thuộc họ Đơn nem Myrsìnaceae. Ta dùng lá cây khôi phơi hay sấy khổ Folium Ardisiae. A. Mô tả cây Cây khôi là một loại cây nhỏ mọc thẳng đứng cao chừng 1 5-2m thân rỗng xốp ít phân nhánh hay khổng phân nhánh gần trên ngọn có nhiều lá. Lá mọc so le phiến lá nguyên mép có răng cua nhỏ và mịn dài 25-40cm rộng 60-10cm mặt trên tím gân nổi hình mạng lưới. Hoa mọc thành chùm dài 10-15cm hoa rät nhỏ đường kính 2-3mm màu trắng pha hồng tứn 5 lá đài 5 cánh hoa. Quả mọng khi chín màu đỏ. Mùa hoa tháng 5-7 mùa quả tháng 7-9 Hình 369 . Có nhiều cây khôi khác nhau có thứ như mô tả ở trên có thứ hai mật lá đều xanh. Kinh nghiệm thường chỉ dùng loại có lá mặt trên xanh như nhung mặt dưới túm. B. Phân bố thu hái và chế biến Cây khôi mọc hoang tại những khu rừng râm miền thượng du các tỉnh Thanh Hoá Thạch Thành-Ngọc Lạc-Lang Chánh Nghệ An Phù Quỳ Ninh Bình Nho Quan Hà Tây Ba Vì . Thường hái lá và ngọn vào mùa hạ phơi nắng cho tái rổi phoi và ủ trong râm. Hình 369. Cây khỏi - Ardisia sylvestris C. Thành phần hoá học Chưa được nghiên cứu. Mới đây Viện đông y và Bộ môn dược lý Trường đại học y dược có thí nghiệm sơ bộ nhưng mới thấy có ít tanin và glucoát. D. Tác dụng dược lý Sơ bộ nghiên cứu trên thỏ chuột bạch và khỉ thấy có một số kết quả sau đày - Làm giảm độ axit của dạ dày khỉ. 31 - CTVN 481 - Làm giảm nhú động ruột cô lập của thỏ. - Làm yếu sự co tóp của tim. - Làm giám sự hoạt động bình thường trèn chuột bạch. Bệnh viên 108 thí nghiệm dùng trên lâm sàng mới trẽn 5 bệnh nhân thì 4 người giám đau 80-100 dịch vị giảm xuống bình thường. Viện đông y áp dụng lá khôi chữa một sô trường hợp đau dạ dày dùng riêng hay phối hợp vói nhiều vị thuốc khác đã sơ bô nhận định như sau - Với liều lOOg lá khôi trở xuống uống hằng ngày thì có thể từ đỡ đau đến hết đau bệnh nhân ăn được ngủ được. Nhưng với liổu 250g một ngày thì làm bênh nhân mệt người uể oải da tái
