Bài 18: Dược liệu có tác dụng nhuận gan, lợi mật. Sách dùng đào tạo dược sỹ trung học của Bộ y tế vụ khoa học và đào tạo. Chủ biên: DS. Nguyễn Huy Công. học tập mở mang kiến thức. | Bài 18 DƯỢC LIỆU CÓ TÁC DỤNG NHUẬN GAN LỤI MẬT MỤC TIÊU 1. Trình bày được đặc điểm thực vật bộ phận dùng làm thuốc thành phần hoá học công dụng cách dùng liều lượng những vị thuốc có tác dụng nhuận gan lợi mật. 2. Vận dụng được những kiến thức đã học vào hoạt động nghề nghiệp. NỘI DUNG NGHỆ Tên khác Khương hoàng - Uất kim - Khá lằng Mông Tên khoa học Curcuma longa L. Họ Gừng Zingiberaceae 1. Mò tả phân bố Cây thảo sống nhiều năm cao 0 5 - 1 m thân rễ phân nhiều nhánh màu vàng mùi hắc. Lá to hình dải mọc so le mép lá nguyên cuông lá có bẹ. Hoa tự bông mọc ở kẽ lá màu vàng có lá bắc màu lục hoặc pha hồng ở đầu. Quả nang hình cầu có 3 ô mở bằng van. Nghệ được trồng khắp nơi trên đất nước ta dùng làm gia vị và làm thuốc. 2. Bộ phận dùng thu hái Bộ phận dùng làm thuốc của cây Nghệ là thân rễ quen gọi là củ . Thu hoạch vào mùa thu tháng 8-9 . Đào 220 lây thân rễ cắt bỏ rễ con sấy khô hoặc đồ chín rồi sây khô gọi là Uất kim độ ẩm không quá 12 tạp chất không quá 1 . Vị thuốc có dạng hình trụ dài 2 - 5cm mặt ngoài màu xám nâu nhăn nheo có những vòng ngang sít nhau đôi khi còn vết tích của nhánh và rễ con. Nghệ đã được ghi trong Dược điển Việt Nam 2002 . 3. Thành phẩn hóa học Ưất kim có chất màu gồm hỗn hợp curcumin I II III tinh dầu trên I 1 5 . Thành phần của tinh dầu gồm các sesquiterpen như zingiberen D-a-phellandren sabinen cineol borneol urmeron arturmeron dehydroturmeron curcumen a Ỵ-alantolacton. 4. Công dụng cách dùng Ưất kim có tác dụng nhuận gan lợi mật sát khuẩn chống viêm làm giảm huyết áp. Dùng chữa các chứng bệnh viêm gan vàng da loét dạ dày phụ nữ sau sinh đẻ đau bụng bế kinh kinh không đều ngoài ra còn dùng làm gia vị thuốc thử. Cách dùngi Uất kim dùng 4 12 g ngày dạng thuốc sắc thuốc bột thuốc cốm thuốc viên. 5. Bài thuốc có dùng Nghệ . Bài thuốc chữa ứ huyết sau khi đẻ đau bụng Nghệ vàng 10g Quế tâm 5g Tán thành bột mỗi lần uống 5g ngày 2 lần. . Bài thuốc chữa đau dạ dày Nghệ vàng 10g ô dược 5g Cam thảo 3g Tán thành bột uống mỗi lần 3g ngày 31ần. 221
