Bộ môn Đại số và Xác suất thống kê Khoa Khoa học Cơ bản Trường Đại học Giao thông Vận tải Tóm tắt: Trong điều kiện nền kinh tế thị trường biến động, không đủ các thông tin xác thực thì thông tin dự báo là một công cụ tốt cho công tác quản lý. Trong bài báo này giới thiệu một số phương pháp xây dựng mô hình toán học dự báo kinh tế thích nghi với sự biến thiên theo thời gian. | BÀN VỀ MỘT VÀI PHƯƠNG PHÁP Dự BÁO THÍCH NGHI TS. NGUYỄN NGUYỆT BÍCH Bộ môn Đại số và Xác suất thống kê Khoa Khoa học Cơ bản Trường Đại học Giao thông Vận tải Tóm tắt Trong điều kiện nền kinh tế thị trường biến động không đủ các thông tin xác thực thì thông tin dự báo là một công cụ tốt cho công tác quản lý. Trong bài báo này giới thiệu một số phương pháp xây dựng mô hình toán học dự báo kinh tế thích nghi với sự biến thiên theo thời gian. Summary In changing environment of market economy there is no enough correct information. Hence forecast information becomes a good tool of management work. The aim of this paper is to introduce some methods to construct mathematic models about adapt forecast in economy with time variety. I. MỞ ĐẦU CNTT- CB Trong thực tế không phải hiện tượng kinh tế nào cũng luôn biến đổi theo một xu thế đã có hoặc lặp đi lặp lại theo mẫu mà thường là một đại lượng ngẫu nhiên. Việc xây dựng các mô hình toán học để dự báo phải phản ánh được sự tác động của nhiều nhân tố thay đổi theo thời gian. Mô hình như thế được gọi là mô hình dự báo thích nghi. II. NỘI DUNG 1. Trình tự của quá trình thích nghi Giả sử ta có mô hình ở trạng thái ban đầu nào đó tức là đã xác định được các tham số của mô hình và đó là mô hình dùng để dự báo. Sau một khoảng thời gian ta xem xét kết quả tính toán so với giá trị thực tế chênh lệch là bao nhiêu thông tin sai lệch đó sẽ dùng để điều chỉnh lại mô hình. Mô hình được chuyển sang trạng thái khác phù hợp hơn với sự biến thiên của thời gian. Quá trình được lặp đi lặp lại cho đến khi ta có một mô hình chấp nhận được. Tham số thích nghi đặc trưng cho tốc độ phản xạ của mô hình trước sự biến động của quá trình. Điều chỉnh mô hình chính là quá trình chọn ra các tham số thích nghi tốt nhất theo tiêu chuẩn nào đó dựa vào các phép toán trên chuỗi số liệu quá khứ. 2. Phương pháp san số . San số mũ Bản chất của phương pháp này là làm trơn chuỗi thời gian nhờ thủ tục san trung bình trượt có quyền số trong đó các quyền số tuân theo
