Axit cacboxylic là những hợp chất hữu cơ mà trong phân tử có chứa nhóm cacboxyl liên kết với gốc hidrocacbon | Chương XII AXTT CACBOXYUC VÀ DẪN XUẤT Axit cac boxy lie là những hợp chất hữu cơ mà trong phân tử có chứa nhóm cacboxyl -C-OH hay -COOH liên kết với gốc hiđrocacbon trường hợp đặc biệt nhóm cacboxyl O liên kết với nguyên tử hĩđro đó là axit íòmic HCOOH . Dựa vào cấu tạo của gốc hiđrocacbon và số lượng nhóm cacboxyl có trong phân tử mà người ta chia axit cacboxylic thành nhiều loại khác nhau Nếu trong phàn tử chỉ có ỉ nhóm cacboxyl ta có axìt monocacboxylic. Thí dụ - Axit monocacboxylic béo là những axit cacboxylic mạch hở mà gốc hiđrocacbon có thể no hay khồng no. Axit béo no tạo thành dãy đồng đẳng của axit fomic có công thức tổng quát CnH2n ICOOH vớin 0 Thí dụ n 0 ta có HCOOH Axit fomic n 1 ta có CH3COOH Axitaxetic Axit mạch hở không no gốc hiđrocacbon có nối đôi hay nô i ba. CH2 CHCOOH Axit acrylic HCsC-COOH Axit propiolic CH3-CsCCOOH Axit tetrolic CH3 CH2 4CH CH-CH2-CH CH CH2 7COOH Axit linoleic - Axit monocacboxylic thơm có công thức chung CnH2n_7COOH với n 6 n 6 có axìt benzoic C6H3COOH. 254 Axit béo thơm CnH2n_7 CH2 mCOOH với n 6 và m 1. n 6 và m 1 C6H5CH2COOH Axit phenylaxetic. - Axit monocacboxylic vòng no CnH2n-iCOOH với n 3. COOH Axit xiclopentancacboxylic Nếu trong phân tử có hai nhóm cacboxyl ta có axit đicacboxylic. Thí dụ Axit đicacboxylic loại béo no. HOOC CH2 nCOOH với n 0 n 0 ta có HOOC-COOH Axit oxalic n 1 HOOCCH2COOH Axit malonic - Axit đicacboxylic béo không no H-C-COOH H-C-COOH Axit maleic H-C-COOH HOOC-C-H Axit fumaric - Axit đicacboxylic thơm COOH COOH COOH COOH Axit phtalic Axit ísophtalic COOH COOH Axit terephtalic Trong phân tử axit hữu cơ có thể có 3 nhóm cacboxyl hay nhiều hơn nữa. Đó là axit policacboxylic. Thí dụ - Axit hữu cơ có 3 nhóm cacboxyl OOH Axit benzen-l 3 5-ứicacboxylic hay axit trimesic HOO COOH ỊCOOH COOH COOH COOH COOH COOH Ãxit benzen-l 2 4-ưicacboxylic axit ưimelitic Axit benzen-l 2 3-tricacboxylic axit gemimelitic 255 - Axit CÓ 4 nhóm cacboxyl và 5 nhóm cacboxyl OOH COOH HOO COOH Axit benzen-1 2 4 5-tetracacboxylic .
