Cấu tạo - đồng phân - tên gọi a) Cấu tạo - Phân tử benzen có cấu tạo vòng 6 cạnh đều. Mỗi nguyên tử C trong phân tử benzen tham gia 3 liên kết d với 2C bên cạnh và H nhờ 3 obitan lai hoá sp2 nên tất cả các nguyên tử C và H đều nằm trên cùng mặt phẳng. Còn mối liên kết thứ 4 (liên kết p) được tạo nên nhờ obitan 2p có trục vuông góc với mặt phẳng phân tử. | Benzen C6H6 1. Cấu tạo - đồng phân - tên gọi a Cấu tạo - Phân tử benzen có cấu tạo vòng 6 cạnh đều. Mỗi nguyên tử C trong phân tử benzen tham gia 3 liên kết d với 2C bên cạnh và H nhờ 3 obitan lai hoá sp2 nên tất cả các nguyên tử C và H đều nằm trên cùng mặt phẳng. Còn mối liên kết thứ 4 liên kết p được tạo nên nhờ obitan 2p có trục vuông góc với mặt phẳng phân tử. Khoảng cách giữa các nguyên tử C trong phân tử là bằng nhau nên mây electron p của nguyên tử C xen phủ đều với 2 mây electron 2p của 2 nguyên tử C bên cạnh do đó trong phân tử benzen không hình thành 3 liên kết p riêng biệt mà là một hệ liên kết p thống nhất gọi là hệ liên hợp thơm quyết định những tính chất thơm đặc trưng của nhân benzen vừa thể hiện tính chất no vừa thể hiện tính chất chưa no. Vì thế CTCT của benzen thường được biểu diễn bằng mấy cách sau - Gốc hiđrocacbon thơm Khi tách bớt 1H khỏi phân tử benzen ta được gốc phenyl C6H5 - Khi tách bớt 1H khỏi nguyên tử C trên nhân benzen của 1 phân tử hiđrocacbon thơm ta được gốc aryl. Nếu tách 2H thì được gốc phenylen và arylen b Đồng phân Vì các liên kết C - C trong nhân benzen đồng nhất nên benzen chỉ có 3 đồng phân vị trí. - Nếu hai nhóm thế ở hai C lân cận ta có đồng phân ortho viết tắt là o- hoặc đánh số 1 2. - Nếu hai nhóm thế cách nhau một nguyên tử C một đỉnh lục giác gọi là đồng phân meta viết tắt là m- hoặc 1 3. - Nếu hai nhóm thế ở hai nguyên tử C đối đỉnh gọi là đồng phân para viết tắt là p- hoặc 1 4. Ví dụ Các đồng phân của điclobenzen C6H4CI2. 2. Tính chất vật lý - Benzen là chất lỏng không màu rất linh động có mùi đặc trưng nhiệt độ sôi 80oC. - Benzen nhẹ hơn nước không tan trong nước nhưng tan nhiều trong các dung môi hữu cơ như rượu ete axeton. - Benzen là dung môi tốt để hoà tan nhiều chất như Cl2 Br2 I2 S P . chất béo cao su. - Những chất đơn giản nhất trong dãy đồng đẳng của benzen là chất lỏng những đồng đẳng cao hơn là chất rắn. - Benzen được dùng làm nguyên liệu đầu để điều chế thuốc nhuộm thuốc chữa bệnh sợi tổng hợp chất dẻo .
