Công thức. Axit hữu cơ (còn gọi là axit cacboxylic là những hợp chất có một hay nhiều nhóm cacboxyl (-COOH) liên kết với nguyên tử C hoặc H. Công thức tổng quát: R(COOH)n R có thể là H hay gốc hiđrocacbon. - R = O, n = 2 ® axit oxalic: HOOC - COOH | Axit hữu cơ no một lần axit Công thức - cấu tạo - cách gọi tên 1. Công thức. Axit hữu cơ còn gọi là axit cacboxylic là những hợp chất có một hay nhiều nhóm cacboxyl -COOH liên kết với nguyên tử C hoặc H. Công thức tổng quát R COOH n R có thể là H hay gốc hiđrocacbon. - R O n 2 axit oxalic HOOC-COOH - Nếu R là gốc hiđrocacbon chưa no ta có axit chưa no. - Nếu R có nhóm chức khác chứa axit ta có axit tạp chức. Axit no một lần axit có công thức tổng quát. 2. Cấu tạo Do nguyên tử O hút mạnh cặp electron liên kết của liên kết đôi C O đã làm tăng độ phân cực của liên kết O - H. Nguyên tử H trở nên linh động dễ tách ra. Do vậy tính axit ở đây thể hiện mạnh hơn nhiều so với phenol. b Ảnh hưởng của gốc R đến nhóm - COOH Nếu R là gốc ankyl có hiệu ứng cảm ứng I đẩy electron thì làm giảm tính axit. Gốc R càng lớn hay bậc càng cao. I càng lớn thì tính axit càng yếu. Ví dụ Tính axit giảm dần trong dãy sau. Nếu trong gốc R có nhóm thế gây hiệu ứng cảm ứng -I như F Cl Br I hay NO2 F Cl OH thì làm tăng tính axit. Ví dụ Tính axit tăng theo dãy sau. Nếu trong gốc R có liên kết bội Ví dụ Nếu có 2 nhóm -COOH trong 1 phân tử do ảnh hưởng lẫn nhau nên cũng làm tăng tính axit. c Ảnh hưởng của nhóm -COOH đến gốc R Nhóm -COOH hút electron gây ra hiệu ứng -I làm cho H đính ở C vị trí a trở nên linh động dễ bị thế. Ví dụ 3. Cách gọi tên a Tên thông dụng Thường bắt nguồn từ tên nguồn nguyên liệu đầu tiên đã dùng để tách được axit. Ví dụ Axit fomic axit kiến axit axetic axit giấm b Danh pháp quốc tế Tên axit Tên hiđrocacbon tương ứng oic. CH3 - CH2 - COOH propanoic CH2 CH - CH2 - COOH butenoic. Tính chất vật lý của axit no mạch hở một lần axit CnH2n i - COOH - Ba chất đầu dãy đồng đẳng là chất lỏng có vị chua tan vô hạn trong nước điện li yếu trong dung dịch. - Những chất sau là chất lỏng rồi chất rắn độ tan giảm dần. Nhiệt độ sôi tăng dần theo n. - Giữa các phân tử axit cũng xảy ra hiện tượng liên hợp phân tử do liên kết .
