PAN-MỚC-XTƠN Các cường quốc phương Tây đã nắm được bộ ngoại giao, không những bộ ngoại gi a o mà cả bộ nội vụ ở Công -xtăng-ti - nô-plơ. T ừ khi Ô- me-rơ-pa-sa đáp tàu rời Bun-ga-ri đi Crưm, Thổ Nhĩ Kỳ đã khô ng còn chỉ huy quân đội của mình nữa. | 490 lý của Anh nổi tiếng xuất sắc như vậy trong cuộc chiến tranh phương Đông thì làm thế nào nó không bị cám dỗ và lao vào việc ban phát ân huệ của nó cho các nước khác. Các cường quốc phương Tây đã nắm được bộ ngoại giao không những bộ ngoại giao mà cả bộ nội vụ ở Công-xtăng-ti-nô-plơ. Từ khi Ô-me-rơ-pa-sa đáp tàu rời Bun-ga-ri đi Crưm Thổ Nhĩ Kỳ đã không còn chỉ huy quân đội của mình nữa. Còn bây giờ các cường quốc phương Tây thò tay vào nền tài chính của Thổ Nhĩ Kỳ. Đế chế Ốt-tô-man lần đầu tiên đi vay nợ của nước ngoài mà lại không nhận được tiền. Nó đã rơi xuống tình cảnh một anh địa chủ không những đem cầm cố ruộng đất để vay nợ mà còn phải để cho chủ giữ vật cầm cố ấy có quyền chi phối số tiền trao cho anh ta dưới hình thức tiền cho vay. Việc duy nhất anh ta còn phải làm là trao cho kẻ giữ vật cầm cố ấy chính cơ ngơi ruộng đất của mình. Bằng hệ thống cho vay như thế Pan-mớc-xtơn đã làm cho Hy Lạp sa sút tinh thần và làm cho Tây Ban Nha bị tê liệt. Nhưng cái vẻ bề ngoài có lợi cho ông ta. Sự tham gia của phái chủ hòa vào phe đối lập chống lại việc cho vay đó đã tăng cường vẻ bề ngoài ấy. Dùng mánh lới ông ta lại đứng ra với tư cách đại biểu của phái chủ chiến chống lại phe đối lập liên hiệp đại biểu cho phái chủ hòa. Ông ta định tiến hành loại chiến tranh nào điều đó chúng ta đều biết. Ở biển Ban-tích bằng những đám cháy vô ích và không kết quả ông ta đã làm cho Phần Lan gắn bó chặt hơn với Nga ở Crưm ông ta kéo dài không bao giờ dứt cuộc đổ máu mà sự thất bại chứ không phải thắng lợi mới có thể dẫn đến việc chấm dứt cuộc đổ máu ấy. Theo thói cũ ông ta ném vào bàn cân của nghị viện những cuộc liên minh chính trị với nước ngoài. Bô-na-pác-tơ đã lệnh cho cái gọi là hội đồng lập pháp của ông ta phê chuẩn cho Thổ Nhĩ Kỳ vay nợ. Nghị viện Anh không còn cách nào khác hơn là biến thành hồi âm của hội đồng lập pháp nghĩa là biến thành hồi âm của hồi âm nếu không thì sự liên minh với Pháp sẽ bị đe dọa. Lợi dụng sự liên minh với Pháp làm lá chắn để tránh mọi đòn
