Trong khi luận cương cao học Gymnasium cho rằng tôn giáo có mục tiêu xã hội hàng đầu là khuyến khích sự đoàn kết, ở đây Marx xem xét chức năng xã hội của tôn giáo theo các quan điểm chính trị và kinh tế nổi bật/bảo tồn tương đương. Hơn nữa, ông đưa ra một phân tích về các chức năng lý tưởng của tôn giáo | 100 PH-ĂNG-GHEN đối vối công nhân. Vậy thì ở phía nào công nhân có thể đòi được những nhượng bộ lốn nhất Đối vối đảng phản động bản thân sự tồn tại cửa các nhà tư sản và công nhân cũng đã là cái gai trưốc mắt. Sức mạnh cửa đảng ấy tuỳ thuộc vào việc sự phát triển cửa xã hội hiện đại có sẽ tạm ngừng lại một lần nữa hay ít ra thì cũng bị chậm lại hay không. Nếu không tất cả các giai cấp hữu sản đều sẽ dần dần biến thành các nhà tư bản tất cả các giai cấp bị áp bức - thành những người vô sản và cùng vối điều đó thì tự nó đảng phản động cũng sẽ không còn nữa. Dĩ nhiên là đảng phản động - nếu nó nhất quán - cố thủ tiêu giai cấp vô sản nhưng không phải bằng con đường tiến tối sự liên hợp của giai cấp đó mà bằng con đường quay trở lại phía sau biến những người vô sản hiện đại trở thành những thợ bạn phường hội và thành những nông nô hoặc nông dân phụ thuộc nửa nông nô bãuerliche Hintersassen . Liệu sự chuyến hóa ấy có làm vừa lòng những người vô sản chúng ta không Liệu họ có muốn một lần nữa quay trở lại dưối sự bảo trợ đầy tình cha con của người thợ cả phường hội hay của ông chủ nhân từ nếu một cái gì giông như thế có thể xảy ra Lẽ tất nhiên là không Bởi vì chính việc tách giai cấp công nhân ra khỏi mọi sở hữu giả tưởng và khỏi mọi đặc quyền giả tưởng trưốc đây việc xác lập một sự đối kháng không che đậy giữa tư bản và lao động đã khiến cho nói chung một giai cấp công nhân đông đảo thông nhất có những lợi ích chung một phong trào công nhân một đảng công nhân có thể tồn tại được. Hơn nữa một bưốc ngoặt quay trở lại đằng sau như thế của lịch sử là hoàn toàn không thể xảy ra được. Các máy hơi nưốc những máy xe sợi và dệt vải cơ khí những máy cày và những chiếc búa hoạt động bằng hơi nưốc đường sắt và điện tín những máy đập hiện đại chạy bằng hơi nưốc làm cho không thế có một sự vận động thụt lùi vô lý như thế về phía sau ngược lại chúng đang thủ tiêu dần dần và không thương xót tất cả mọi tàn dư của các quan hệ phong kiến và phường hội và chúng sẽ hợp nhất tất cả những mâu
