Marx cho rằng sự liên kết của công việc của con người (và commodity fetishism) hoạt động chính xác như đặc điểm định nghĩa của chủ nghĩa tư bản. Trước chủ nghĩa tư bản, các thị trưởng tồn tại ở châu Âu nơi những nhà sản xuất và các nhà buôn mua và bán hàng hoá. | 196 Nhưng sự thay đổi cũng có thể diễn ra theo hưống ngược lại. Do năng suất lao động tăng lên cùng một lượng tư liệu sinh hoạt mà trung bình người công nhân tiêu dùng hàng ngày có thế hạ từ 3 xuống 2s. nói một cách khác chỉ cần 4 giờ cửa một ngày lao động chứ không phải 6 giờ đế sản xuất ra vật ngang giá vối giá trị những tư liệu sinh hoạt tiêu dùng hàng ngày ấy. Giờ đây vối 2s. người công nhân có thế mua được một số lượng tư liệu sinh hoạt nhiều bằng số lượng tư liệu sinh hoạt mà trưốc kia anh ta phải dùng 3s. để mua. Giá trị của lao động quả thật đã giảm xuống nhưng vối cái giá trị đã giảm xuống đó của lao động người công nhân vẫn mua được một số lượng hàng hóa như trưốc kia. Trong trường hợp đó lợi nhuận sẽ tăng từ 3 lên đến 4s. và tỷ suất lợi nhuận sẽ tăng từ 100 đến 200 . Mặc dầu mức sông tuyệt đôi của công nhân vẫn như cũ nhưng tiền công tương đối của anh ta và do đó địa vị xã hội tương đối của anh ta so vối nhà tư bản sẽ tụt xuống thấp hơn. Khi chống lại việc giảm tiền công tương đôi đó người công nhân chỉ đòi được nhận một phần nào đó trong cái mà sức sản xuất đã tăng lên của lao động của anh ta đã đem lại và chỉ cố duy trì địa vị tương đối trưốc kia của anh ta trên cái thang xã hội mà thôi. Ví dụ sau khi những đạo luật về lúa mì bị bãi bỏ bọn chủ xưởng Anh vi phạm trắng trỢn những lời hứa hẹn long trọng mà họ đã đưa ra trong thời gian cổ động chống những đạo luật ấy nói chung đã giảm tiền công xuống 10 . Lúc đầu sự phản kháng của công nhân tỏ ra là không có kết quả nhưng sau đó do những hoàn cảnh mà tôi không thế nói đến ở đây 10 đã mất đi ấy lại giành được. 2 Giá trị của những tư liệu sinh hoạt và do đó cả giá trị của lao động có thể vẫn giữ nguyên như cũ nhưng giá cả bằng tiền của chúng có thể thay đổi do giá trị của tiền trước đố đã thay đổi. Nhờ phát hiện ra những mỏ giàu hơn . nên có thể là việc sản xuất ra 2 ôn-xơ vàng chẳng hạn sẽ không đòi hỏi nhiều lao động hơn việc sản xuất ra 1 ôn-xơ vàng trưốc kia. Trong trường hợp đó giá trị của vàng
