DANH NHÂN TRIẾT HỌC Trần Quý Cáp - Nhà tư tưởng theo khuynh hướng duy tân Trần Quý Cáp (1870 - 1908) tự Dã Hàng và Thích Phu, hiệu Thai Xuyên, người thôn Thai La, xã Bất Nhị, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo, nhưng với bản tính thông minh, chịu khó học tập, ông đã trở thành một trong sáu học trò giỏi ở trường tỉnh lúc bấy giờ (cùng với Phạm Liệu, Nguyễn Đình Hiến, Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Phan Quang). Kỳ thi năm 1904, ông đỗ Nhất giáp. | DANH NHÂN TRIẾT HỌC Trần Quý Cáp - Nhà tư tưởng theo khuynh hướng duy tân Trần Quý Cáp 1870 - 1908 tự Dã Hàng và Thích Phu hiệu Thai Xuyên người thôn Thai La xã Bất Nhị huyện Điện Bàn tỉnh Quảng Nam. Sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo nhưng với bản tính thông minh chịu khó học tập ông đã trở thành một trong sáu học trò giỏi ở trường tỉnh lúc bấy giờ cùng với Phạm Liệu Nguyễn Đình Hiến Phan Chu Trinh Huỳnh Thúc Kháng Phan Quang . Kỳ thi năm 1904 ông đỗ Nhất giáp Tiến sĩ trên Đặng Văn Thụy và Huỳnh Thúc Kháng. Ông từ chối làm quan triều đình. Với lòng yêu nước ông đã tham gia phong trào Duy tân cùng với Phan Chu Trinh Huỳnh Thúc Kháng và cùng các vị này vào Nam Trung bộ để vận động duy tân lập các hội tân học hội nông hội buôn. Năm 1905 trên đường vào Nam tại Bình Định Phan Chu Trinh Huỳnh Thúc Kháng và Trần Quý Cáp đã lấy tên Đào Mộng Giác làm các bài thơ Chí thành thông thánh và Lương ngọc danh sơn để bài xích khoa cử cổ động tân học gây tiếng vang lớn lay động tư tưởng các trí thức Nho học. Năm 1906 chiều theo ý mẹ già Trần Quý Cáp nhận chức Giáo thụ Thăng Bình dù bản thân ông không muốn nhận. Ông mời thầy dạy chữ quốc ngữ và tiếng Pháp ở trường tạo không khí mới cho việc học đồng thời tuyên truyền cho phong trào Đông du. Năm 1908 ông làm Giáo thụ ở phủ Ninh Hòa Khánh Hòa ngày nay . Khi người dân ở Quảng Nam và các tỉnh miền Trung nổi lên đấu tranh chống thuế nhà chức trách Khánh Hòa đã chú ý đến ông với tư cách lãnh tụ của phái tân học. Sau khi phong trào bị đàn áp nhà chức trách Khánh Hòa đã lục soát tài liệu thư từ của ông họ tìm thấy thư ông gửi cho bạn có viết ngô dân thử cử khoái khoái dân ta làm như vậy thích thích quá nên đã kết án ông mạc tu hữu tức là không theo khuôn phép đại phản nghịch không cần có và xử tử ông tại bãi sông Cạn cầu Phước Thạnh phủ Diên Khánh vào ngày 17 tháng 5 năm Duy Tân Mậu Thân tức ngày 15 - 6 - 1908 khi đó ông mới 38 tuổi. Trần Quý Cáp là một chí sĩ nhiệt tâm yêu nước thiết tha với sự nghiệp cứu nước. Có thể nói tư tưởng .
