Tính cách riêng của lòng yêu điều thiện Sự huấn luyện tình cảm phải đưa đến mục đích này là làm cho lòng yêu điều thiện được phát triển và vững bền. Lòng yêu điều thiện khác hẳn với lòng yêu sự thực và lòng yêu cái đẹp vì nó cao thượng và vì đối tượng của nó khác. Cái đẹp và sự thực làm cho ta thích, nhưng không cái gì bắt buộc ta đạt những cái đó cả. Trái lại, ta có bổn phận phải làm cho được điều thiện. Nếu làm trái nó thì ta phải. | CHƯƠNG XXV LÒNG YÊU ĐIỀU THIỆN I. Tính cách riêng của lòng yêu điều thiện Sự huấn luyện tình cảm phải đưa đến mục đích này là làm cho lòng yêu điều thiện được phát triển và vững bền. Lòng yêu điều thiện khác hẳn với lòng yêu sự thực và lòng yêu cái đẹp vì nó cao thượng và vì đối tượng của nó khác. Cái đẹp và sự thực làm cho ta thích nhưng không cái gì bắt buộc ta đạt những cái đó cả. Trái lại ta có bổn phận phải làm cho được điều thiện. Nếu làm trái nó thì ta phải đau khổ lắm ân hận vô cùng. Trông thấy người làm điều thiện ta không thể không cảm mến được thấy người làm điều ác không thể không ghét được. Đó là một tính cách riêng của lòng yêu điều thiện mà những tình cảm khác không có. II. Thiện cảm ở trẻ phát triển ra sao Trên kia tôi đã có lần bàn về tính thiện và tính ác rồi ở đây tôi chỉ cần nhắc lại rằng nếu ta không có sẵn bản năng yêu điều thiện thì không sao tập cho có được cả. Nhưng ở trẻ mới sanh bản năng đó còn mơ hồ lắm. Cái gì thích cho chúng thì chúng cho là tốt cái gì làm cho chúng khó chịu thì chúng cho là xấu là ác. Ngoài vui thích và đau khổ ra chúng chưa phân biệt được cái gì rõ ràng cả. Bảo chúng đạo đức hay bất đạo đức immoral đều không đúng. Chúng chỉ vô đạo đức amoral thôi. Nhưng khi cái mỹ cảm dần dần phát hiện thì hình như thiện cảm sentiment du bien cũng theo sau ngay. Cho nên chúng biết chọn đồ chơi mà cũng biết chọn chuyện chúng nghe. Rồi khi óc tưởng tượng của chúng tiến thì dần dần chúng có một lý tưởng. Tới khi ký ức của chúng đã giàu rồi chúng đã so sánh nhiều vật rồi thì quan niệm về thiện và ác của chúng thay đổi hẳn. Cái gì có ích chúng cho là thiện cái gì có hại chúng cho là ác . Cái gì người lớn cho là thiện thì chúng cũng cho là thiện cho là ác chúng cũng cho là ác. Như vậy dần dần chúng có quan niệm về công bình chính trực bổn phận. Những quan niệm đó lòng nhờ sự phát triển của lý trí của chúng mà mỗi ngày một sáng rõ thêm . III. Phải làm gương cho trẻ và săn sóc đến đạo đức của chúng Những cách dùng để phát thiện cảm của trẻ .
