Ta không những ganh đua với những người đương thời mà còn ganh đua với cả những danh nhân mà sử xanh truyền tụng nữa . I. Sứ mạng và công lao của các danh nhân Nhân loại sống và tiến nhờ những người có thiên tài. Họ vượt hẳn lên trên quần chúng xa quá, họ chinh phục, biến hoá thế nhân đi , cưỡng lại họ cũng không được. Họ là những nhà triết học, những nhà sáng lập hoặc cải cách tôn giáo ,những nhà văn, những nhà bác học. Nếu không có họ thì khó. | CHƯƠNG XXI LÒNG SÙNG BÁI VĨ NHÂN Ta không những ganh đua với những người đương thời mà còn ganh đua với cả những danh nhân mà sử xanh truyền tụng nữa . I. Sứ mạng và công lao của các danh nhân Nhân loại sống và tiến nhờ những người có thiên tài. Họ vượt hẳn lên trên quần chúng xa quá họ chinh phục biến hoá thế nhân đi cưỡng lại họ cũng không được. Họ là những nhà triết học những nhà sáng lập hoặc cải cách tôn giáo những nhà văn những nhà bác học. Nếu không có họ thì khó mà hiểu rõ được loài người đã ra sao. Cho nên Carlyle nói Sử vạn quốc sử chép những cái gì loài người đã làm được ở trên thế giới này thực ra là sử của những bực vĩ nhân .Họ là những nhà hướng đạo những thợ nặn người họ là những ông chủ mà ta là thợ họ đã sáng tạo ra tất cả những cái gì mà quần chúng đã ráng làm được hay đạt tới . Cái linh hồn của nhân loại sử .là lịch sử của họ . Như vậy là vì họ đại diện cho sự vật và cho ý tưởng. Họ đại biểu cho sự vật vì nhờ họ mà ta biết rõ thiên nhiên với những năng lực và định lệ của nó. Cây cỏ biến hoá những hóa vật thành thức ăn cho loài vật thì họ cũng biến hoá một nguyên liệu nào đó để cho nhân loại dùng. Hình như trời đã định cho mỗi người trong bọn họ làm đại biểu riêng cho một sự vật nào rồi và sự vật ấy cũng như nàng công chúa bị phép mê trong truyện thần tiên ngủ say ở một nơi nào đó đợi họ đến làm cho tỉnh dậy và đưa ra ánh sáng. Cho nên Linné chỉ làm đại biểu cho cây cỏ Hubert cho loài ong Fries cho loài rêu Dalton cho những nguyên tử Euclide cho những đường về hình học . Họ đại biểu cho ý tưởng vì những ý tưởng tình cảm và chí nguyện còn tiềm thức mơ hồ trong chúng ta được họ đem ra cõi ý thức và cho những định thức rõ ràng. Họ vừa là họ lại vừa là quần chúng. Những vấn đề mà họ tự hỏi và giải quyết được là những vấn đề mà đáng lễ ta phải tự hỏi lấy được hoặc đã tự hỏi mà không giải quyết được. Khi phân tích khát vọng của họ họ cũng phân tích khát vọng của ta nữa lý tưởng mà họ giới thiệu cho ta chính là lý tưởng nó có mờ mờ trong óc ta rồi . Vì .
